5 hours ago
6
Γεννιέται το 1939 στη Μασχάντ, την ιερή πόλη του Ιράν. Είναι γιος Αζέρου κληρικού, δεύτερος από οκτώ αδέλφια. Στα 11 του φορά το qabā – την ενδυμασία των μουλάδων που μοιάζει με ράσο. Τον κοροϊδεύουν στον δρόμο. Αλλά ο Αλί Χαμενεΐ επιμένει.
Διαβάζει ποίηση, αγαπά τον Ουγκό και τον Σαρτρ, καπνίζει πίπα. Παράξενα πράγματα για έναν μελλοντικό ηγέτη της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Ή μήπως όχι;
Σπουδάζει θεολογία στην Κομ και αργότερα γνωρίζει τον Χομεϊνί. Από τη συνάντηση αυτή δεν υπάρχει επιστροφή. Ο νεαρός κληρικός ριζοσπαστικοποιείται. Θέλει επανάσταση. Και πίστη. Και εξουσία.
Τα χρόνια της φυλακής
Ο Χαμενεΐ φυλακίζεται έξι φορές από το καθεστώς του Σάχη. Στη φυλακή μοιράζεται το κελί του με μαρξιστές, γελά μαζί τους, συζητά για ιδανικά, δεν τους σιχαίνεται – ακόμα. Επηρεάζεται από τον λόγο του Αλί Σαριάτι και του Τζαλάλ Αλ-ε Αχμάντ. Οι ιδέες της «Δύσης ως δηλητήριο» και της επαναστατικής ταυτότητας του σιιτισμού τον διαμορφώνουν βαθιά.
Το 1979, όταν πέφτει ο Σάχης, ο Χαμενεΐ βρίσκεται στον πυρήνα της νέας Ισλαμικής Δημοκρατίας. Είναι μέλος του Επαναστατικού Συμβουλίου, οργανώνει το νέο κράτος, χτίζει την πολιτική ισχύ των Φρουρών της Επανάστασης. Το 1981 γλιτώνει από βόμβα που του καταστρέφει το δεξί χέρι – και αποκτά κάτι πιο ισχυρό: το πεπρωμένο.
Από πρόεδρος… υπέρτατος ηγέτης
Την ίδια χρονιά, εκλέγεται πρόεδρος. Είναι ακόμα σκιά του Χομεϊνί. Μα όταν ο τελευταίος πεθαίνει το 1989, ο Χαμενεΐ επιλέγεται διάδοχος.
Δεν έχει τον θρησκευτικό βαθμό που απαιτεί το Σύνταγμα – αλλά αυτό αλλάζει. Τον ανακηρύσσουν Αγιατολάχ και τον τοποθετούν στην κορυφή της θεοκρατίας. Ήσυχα. Υπολογισμένα.
Και τότε ξεκινά η επέλαση της ισχύος.
Χτίζοντας μια αυτοκρατορία στο σκοτάδι
Ο Χαμενεΐ δεν κυβερνά απλώς. Αφανίζει. Ορίζει τη Δικαιοσύνη, τους στρατηγούς, το υπουργείο Παιδείας, την εξωτερική πολιτική. Δίνει στους Φρουρούς της Επανάστασης λιμάνια, μονοπώλια, εξουσίες. Το κράτος γίνεται μηχανή επιτήρησης. Τα έσοδα από τα βακούφια, τις ιερές πόλεις, τα «φιλανθρωπικά» ιδρύματα, του προσφέρουν δισεκατομμύρια εκτός ελέγχου.
Οι πρόεδροι αλλάζουν. Εκλέγονται με την ψήφο του λαού. Ο Χαμενεΐ όμως δεν εκλέγεται – και δεν φεύγει. Ο Χαταμί, ο Ρουχανί, ακόμα και ο φαινομενικά πιστός Αχμαντινετζάντ, επιχειρούν να κινηθούν αυτόνομα. Ο Χαμενεΐ τους φρενάρει, τους υποσκάπτει, τους ακυρώνει.
Το 2009, χιλιάδες Ιρανοί φωνάζουν «θάνατος στον δικτάτορα». Ο Χαμενεΐ διατάζει καταστολή. Χιλιάδες συλλαμβάνονται, εκατοντάδες σκοτώνονται. Το ίδιο το Ιράν στραγγαλίζεται.
Majid Asgaripour/WANA via REUTERSΟ πατέρας του αντι-αμερικανισμού και ο εχθρός της Δύσης
Από την πρώτη στιγμή, ο Χαμενεΐ δηλώνει: καμία εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ. Βλέπει στον δυτικό εκσυγχρονισμό την ίδια αρρώστια που προσπάθησε να καταπνίξει η Επανάσταση. Το 2015, δεν εναντιώνεται στη συμφωνία για τα πυρηνικά, αλλά όταν ο Τραμπ την τινάζει στον αέρα, νιώθει δικαιωμένος: “Σας το είχα πει. Δεν τους εμπιστεύεστε.”
Απειλεί. Καταριέται το Ισραήλ. Ηγεμονεύει τη «Σιιτική Ημισέληνο» – Λίβανος, Συρία, Ιράκ, Υεμένη. Ο θάνατος του Σουλεϊμανί είναι προσωπικό πλήγμα. Υπόσχεται «σκληρή εκδίκηση». Και την εννοεί.
Η εξουσία του Θεού, η μοναξιά του ηγέτη
Ο Χαμενεΐ ζει λιτά. Δεν ταξιδεύει στο εξωτερικό. Ποτίζει το μποστάνι του, διαβάζει ποίηση, γράφει κείμενα για τον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό και την αυτοδυναμία. Δηλώνει πιστός, φτωχός υπηρέτης του Θεού. Μα δεν κυβερνά ως ποιμένας. Κυβερνά ως αλάνθαστος Πατερούλης.
Η εξουσία του είναι απόλυτη, σχεδόν μεταφυσική. Και όμως, φθείρεται. Ο λαός φτωχαίνει. Οι μεσαίες τάξεις εξαφανίζονται. Η Δύση απομονώνει το Ιράν. Η κοινωνία σωπαίνει από φόβο ή από παραίτηση.
Ο τελευταίος ανώτατος ηγέτης μιας ιρανικής θεοκρατίας;
Στα 86 του, ο Αλί Χαμενεΐ είναι το απόλυτο σύμβολο της ισλαμικής θεοκρατίας. Μα και η πηγή της κρίσης της. Η νεολαία δεν πιστεύει πια σε θεοκρατία. Οι ελίτ είναι διχασμένες. Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ των έχουν πια στο στόχαστρο. Η ερώτηση πλανάται σαν σκιά: είναι ο Χαμενεΐ ο τελευταίος Ανώτατος Ηγέτης της Ισλαμικής Δημοκρατίας; Μπορεί το Ιράν να απαλλαγεί από τη θεοκρατία; Και εάν ναι, ποια θα είναι η διάδοχη κατάσταση;
Greek (GR) · 
English (US) ·