Εκεί που οι άνθρωποι πεθαίνουν στα 58 – Οι χώρες με το καλύτερο και το χειρότερο βιοτικό επίπεδο – Η θέση της Ελλάδας

Τις στιγμές της πανδημίας του covid-19 -όταν τα νοσοκομεία υπερχείλισαν, τα σχολεία και τα γραφεία έκλεισαν και οι οικονομίες κατέρρευσαν- πολλοί αναρωτήθηκαν πότε ο κόσμος θα ανακάμψει. Πέντε χρόνια αργότερα, τα στοιχεία δείχνουν ότι η υποχώρηση του βιοτικού επιπέδου θα μπορούσε να διαρκέσει.

Ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI), που καταρτίζεται από τον ΟΗΕ, παρακολουθεί την πρόοδο στο προσδόκιμο ζωής, την εκπαίδευση και το εισόδημα. Μετά το ΑΕΠ είναι ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα κριτήρια μέτρησης της ανάπτυξης. Η παγκόσμια βαθμολογία μειώθηκε το 2020 και το 2021 – οι πρώτες μειώσεις από τότε που καθιερώθηκε ο δείκτης το 1990. Ανέκαμψε κάπως το 2022. Η τελευταία έκθεση, που δημοσιεύθηκε στις 6 Μαΐου, δείχνει ότι ο ρυθμός βελτίωσης το 2023 ήταν ο βραδύτερος που έχει καταγραφεί ποτέ (βλ. διάγραμμα).

Οι πλούσιες χώρες, όπως είναι αναμενόμενο, τα καταφέρνουν καλύτερα.

Το 97% από αυτές έχουν ανακάμψει πλήρως ή έχουν ξεπεράσει τα προ της πανδημίας ποσοστά τους, λέει ο Achim Steiner του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό ισχύει για λιγότερο από το 60% των φτωχών χωρών.

Μετά από δύο χρόνια στην κορυφή, η Ελβετία εκτοπίστηκε (με δυσκολία) από την Ισλανδία.Οι σκανδιναβικές χώρες κατέχουν τις υψηλότερες θέσεις στις περισσότερες κατατάξεις που μετρούν την ποιότητα ζωής. Ένα μωρό που γεννιέται σήμερα στην Ισλανδία αναμένεται να ζήσει περισσότερο από 82 χρόνια και να λάβει περισσότερα από 18 χρόνια σχολικής εκπαίδευσης.Το μέσο εισόδημα ανά άτομο πλησιάζει τα 70.000 δολάρια.

Η Ελλάδα

Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 34η θέση στην παγκόσμια κατάταξη με τον δείκτη HDI να διαμορφώνεται σε 0,908. To προσδόκιμο ζωής υπολογίζεται σε 81,9 έτη  τα εκτιμώμενα έτη φοίτησης σε 20,8  και το κατα κεφαλήν ΑΕΠ σε 35.761 δολάρια.

Ο δείκτης δεν εξετάζει την ανισότητα στο εσωτερικό των χωρών (ο ΟΗΕ δημοσιεύει ξεχωριστούς δείκτες για το θέμα αυτό). Το βιοτικό επίπεδο μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών πολιτών μπορεί να διαφέρει σε μεγάλο βαθμό.

Οι πλούσιοι Αμερικανοί, για παράδειγμα. τείνουν να έχουν πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από τους φτωχούς. Αλλά τα χρήματα δεν είναι το παν.
Μια μελέτη με επικεφαλής ερευνητές του Πανεπιστημίου Brown, που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο, διαπίστωσε ότι οι πλουσιότεροι άνθρωποι στην Αμερική (η οποία κατατάσσεται 17η στον δείκτη HDI) έχουν ποσοστό θνησιμότητας παρόμοιο με εκείνο των φτωχότερων Βορειο- και Δυτικοευρωπαίων και με εκείνο των περισσότερων Ανατολικοευρωπαίων.

Στον κατώτατο σημείο του δείκτη κυριαρχεί η υποσαχάρια Αφρική. Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στο Νότιο Σουδάν, τη χώρα με τη χαμηλότερη κατάταξη, είναι μικρότερο από 58 έτη, η μέση σχολική εκπαίδευση είναι μικρότερη από έξι έτη και το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα ανά άτομο είναι μόλις 688 δολάρια.

Μετά από δεκαετίες μείωσης, το χάσμα μεταξύ των χωρών που βρίσκονται στην κορυφή και τη βάση του δείκτη έχει διευρυνθεί για τέσσερα συνεχή έτη.
Οι φτωχότερες χώρες του κόσμου έχουν μείνει στάσιμες και σε άλλους δείκτες. Η ακραία φτώχεια έχει μόλις και μετά βίας μειωθεί από το 2015. Σύμφωνα με τον δείκτη HDI, οι χώρες του αραβικού κόσμου και της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής είχαν την πιο αργή ανάκαμψη του βιοτικού επιπέδου μετά την πανδημία.

Για δεκαετίες φαινόταν ότι κατά μέσο όρο ο κόσμος θα έφτανε σε πολύ υψηλά επίπεδα ανάπτυξης πριν από το 2030. Εάν συνεχιστεί η σημερινή υποτονική πρόοδος, θα χρειαστούν δεκαετίες περισσότερο για να επιτευχθεί αυτό το ορόσημο.