Επόμενη μέρα εκεχειρίας: Τραμπ, Ιράν και Ισραήλ πανηγυρίζουν - Οι αμφιβολίες για το πυρηνικό πλήγμα

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ αναφέρθηκε στη συγκρατημένη πυραυλική απάντηση της Τεχεράνης τη Δευτέρα (23/6) στο αμερικανικό σφυροκόπημα των πυρηνικών εγκαταστάσεών της ως φανέρωση ότι θέλει να βάλει τέλος στην κλιμάκωση. «Συγχαρητήρια κόσμε, ήρθε η εξηκοντάλεπτο για ειρήνη!» δημοσίευσε στην πλατφόρμα Truth Social, ενώ λίγο αργότερα είπε ότι ήταν «τιμή μου που κατέστρεψα πυρηνικά».

Ως προς αυτό, βέβαια... ακόμα απομένουν αναπάντητα ερωτήματα περίγυρα από το μέγεθος της ζημιάς, καθώς αργά το βράδυ το CNNi σε αποκλειστικό του δημοσίευμα επικαλέστηκε αμερικανούς αξιωματούχους που δήλωσαν ότι τα πλήγματα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις δεν έχουν προκαλέσει καταστροφή!

Μάλιστα, τα πρώτα ευρήματα έρχονται σε διάσταση με τους ισχυρισμούς του προέδρου Τραμπ ότι οι επιθέσεις «εξαφάνισαν πλήρως και ολοκληρωτικά» τις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού πυρηνικού οπλοστασίου του Ιράν.

Υπενθυμίζεται μάλιστα, ότι ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ δήλωσε την Κυριακή ότι οι πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν «έχουν εξαλειφθεί».

Δύο από τις πηγές που γνωρίζουν καλά την αξιολόγηση, δήλωσαν στο CNNi ότι το απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν δεν καταστράφηκε. Mάλιστα, ένα εκ των ατόμων διαβεβαίωσε ότι οι φυγοκεντρητές είναι σε μεγάλο βαθμό «άθικτοι».

«Έτσι, η εκτίμηση (της DIA) είναι ότι οι ΗΠΑ τους καθυστέρησαν ενδεχομένως μερικούς μήνες, το πολύ», επέμεινε η σε λόγω πηγή.

Η... διαφωνία του Λευκού Οίκου

Σημειώνεται ότι ο Λευκός Οίκος σε ένα πρώτο σχόλιο, αναγνώρισε μεν την υπόσταση της αξιολόγησης, αλλά δήλωσε ότι διαφωνεί με αυτήν.

Εξάλλου, ο Τραμπ στηρίζει την εκεχειρία μεταξύ Ιράν και Ισραήλ ακριβώς πάνω σε αυτά τα χτυπήματα. Ωστόσο οι εκεχειρίες στη Μέση Ανατολή έχουν αποδειχτεί πολλές φορές εύθραυστες και φευγαλέες, όπως φάνηκε από τις επιθέσεις τόσο του Ισραήλ όσο και του Ιράν τις ώρες πριν τεθεί σε ισχύ η εκεχειρία αλλά και μετά. Μάλιστα, το βράδυ της Τρίτης, ήχησαν σειρήνες και ενεργοποιήθηκε η αεράμυνα του Ιράν στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, όταν ένα drone πέταξε πάνω από την πόλη Ταμπρίζ, χωρίς να υπάρξουν περαιτέρω αναφορές.

Ιράν και Ισραήλ νιώθουν νικητές, αισιόδοξος ο Τραμπ

Μάλιστα ο Αμερικανός πρόεδρος φάνηκε αισιόδοξος μόλις 48 ώρες αφότου τα αμερικανικά Stealth βομβαρδιστικά επιτέθηκαν στο Ιράν. «Νομίζω ότι η εκεχειρία είναι απεριόριστη. Θα διαρκέσει για πάντα», δήλωσε ο Τραμπ στο NBC News, προβλέποντας ότι το Ισραήλ και το Ιράν δεν θα «εξαπολύσουν νέες εκατέρωθεν επιθέσεις».

Αυτός είναι ένας τολμηρός ισχυρισμός δεδομένης της φήμης που έχει η Μέση Ανατολή ως... νεκροταφείο αμερικανικών προεδριών. Το βέβαιο είναι ένα, ότι τα γεγονότα θα αποφασίσουν εάν η πίστη Τραμπ είναι πραγματική ή μόνο μια ψευδαίσθηση.

Έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως ισχυρίστηκε ο Τραμπ, διασφαλίσει πραγματικά την «εξάλειψη» του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, το οποίο θεωτείται μια υπαρξιακή ενειπή για το Ισραήλ; Ή μήπως όλα αυτά είναι μια οφθαλμαπάτη και ενδεχομένως η ημιτελής δουλειά - καθώς ένα αποθηκευμένο απόθεμα ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού που μπορεί να μετατραπεί γρήγορα σε βόμβα - σημαίνει ότι μια βαθύτερη κρίση διαφαίνεται;

Ένα γρήγορο τέλος στους βομβαρδισμούς θα καθόριζε την προεδρία και την κληρονομιά του Τραμπ, ενώ παράλληλα θα ενίσχυε την εξωτερική του πολιτική που σημαδεύτηκε από αποτυχίες όπως η στασιμότητα της ειρηνευτικής προσπάθειας στην Ουκρανία.

Τα αμείλικτα ερωτήματα που αναζητούν απάντηση

Τα ερωτήματα πολλά και αμείλικτα. Τι θα γίνει με το Ισραήλ; Εμπιστεύεται ο Τραμπ τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να σταματήσει τις επιθέσεις του στο Ιράν; Και θα λάβει επιτέλους το Ισραήλ μέτρα για να ανακουφίσει την δυσφροσύνη των Παλαιστινίων αμάχων, που λιμοκτονούν και πεθαίνουν κατά χιλιάδες στην επίθεση στη Γάζα;

Στην Τεχεράνη, η ταπείνωση του καθεστώτος θα γίνει η πρόσχημα για μια πολιτική άνοιξη που λαχταρούν πολλοί από τους πολίτες του;

Το σίγουρο είναι ότι ο Ιρανός πρόεδρος, Μασούντ Πεζεσκιάν, δήλωσε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να επιλύσει τα θέματα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, βάσει των διεθνών πλαισίων, σε δηλώσεις του κατά την τηλεφωνική συνομιλία του είχε με τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, όπως μετέδωσε το επίσημο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA.

Την ίδια ώρα, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, εξέφρασε την πλήρη θάρσηση του στον Τραμπ: «Το Ισραήλ δεν είχε ποτέ έναν φίλο σαν τον Πρόεδρο Τραμπ στον Λευκό Οίκο και τον ευχαριστώ πολύ για την κοινή μας δουλειά», σημείωσε ο Νετανιάχου, ώρες αφότου ο Τραμπ επιτέθηκε έντονα στο Ισραήλ για αθέτηση της εκεχειρίας με το Ιράν. Οι αμερικανικές δυνάμεις «κατέστρεψαν» την υπόγεια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στο Φόρντο, πρόσθεσε, επαναλαμβάνοντας ότι «το Ιράν δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα».

Η νίκη του Τραμπ

Ο Αμερικανός πρόεδρος μπορεί να διεκδικήσει την πιο σημαντική επιτυχία στην εξωτερική πολιτική στο Οβάλ Γραφείο. Ο Τραμπ έβαλε ένα στοίχημα που πολλοί σκεπτικιστές θεώρησαν ανεύθυνο, ότι θα μπορούσε να καταστρέψει τα πυρηνικά εργοστάσια του Ιράν χωρίς να βυθίσει τις ΗΠΑ σε ένα νέο τέλμα στη Μέση Ανατολή που θα θυμίζει το Ιράκ.

Μέχρι στιγμής, έχει αποδειχθεί σωστός. Ενώ ο Τραμπ μπορεί αρχικά να ήταν ανήσυχος για την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, η οποία φαινόταν υπολογισμένη να τον παρασύρει στην αντιπαράθεση, διεκδίκησε τον έλεγχο και εκμεταλλεύτηκε ένα άνοιγμα για να υποβαθμίσει σοβαρά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με μικρό αξία για τις ΗΠΑ.

Η προσέγγισή του έμοιαζε με μια επικίνδυνη διαίσθηση. Σίγουρα στάθηκε τυχερός. Αλλά επέδειξε επίσης στρατηγική οξυδέρκεια και αποφασιστικότητα και θα μπορεί για πάντα να καυχιέται για την τολμηρή αποστολή των βομβαρδιστικών B-2 που μεταφέρουν βόμβες-καταστροφείς καταφυγίων σε μια μαραθώνια πτήση από το Μιζούρι.

Εάν η τρακάρισμα «παγώσει», ο Τραμπ μπορεί να πετύχει μια εσωτερική πολιτική ώθηση, τουλάχιστον στους κόλπους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και να είναι σε θέση να επουλώσει τη ρήξη με τη βάση του, το MAGA, όπου ορισμένοι υποστηρικτές του ένιωθαν ότι είχε αθετήσει την υπόσχεσή του να μην ξεκινήσει νέους πολέμους.

Οι στόχοι του Αμερικανού πρόεδρου

Η κρίση έδωσε επίσης σημαντικές πληροφορίες για τη δεύτερη θητεία του Τραμπ στο Λευκό Οίκο. Αποκάλυψε ότι δεν είναι ούτε εργαλείο των εναπομεινάντων Ρεπουμπλικανών γερακιών ούτε των λαϊκιστών του «Πρώτα η Αμερική». Επίσης ένας νέος κύκλος ατόμων εμπιστοσύνης αναδύθηκε περίγυρα από τον Τραμπ, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου του Γενικού Επιτελείου Στρατηγού Νταν Κέιν, του Διευθυντή της CIA Τζον Ράτκλιφ και του προεδρικού απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ, σύμφωνα με έρευνα του CNNi. Ωστόσο, το μέλλον της Διευθύντριας Εθνικών Πληροφοριών Τούλσι Γκάμπαρντ και του Υπουργού Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ φαίνεται λιγότερο βέβαιο.

Ο πρόεδρος είναι επίσης αποφασισμένος να προσπαθήσει ξανά να επιτύχει μια συμφωνία με το Ιράν για τον τερματισμό του πυρηνικού του προγράμματος μέσω διαπραγματεύσεων. Αλλά έχει επίσης δείξει ότι είναι πρόθυμος να ασκήσει συντριπτική στρατιωτική δύναμη.

Ωστόσο, η κρίση ανέδειξε και άλλες πλευρές της ηγεσίας του Τραμπ. Οδήγησε τις ΗΠΑ σε στρατιωτική δράση χωρίς να προετοιμάσει το έθνος εκ των προτέρων και πολιτικοποίησε την αποστολή κρατώντας τα κορυφαία στελέχη των Δημοκρατικών στο σκοτάδι.

Επίσης, ο Τραμπ δεν έχει επιπλέον δείξει στους Αμερικανούς πληροφορίες που χρησιμοποίησε για να δικαιολογήσει τις επιθέσεις με το αιτιολόγηση ότι το Ιράν ήταν εβδομάδες μακριά από ένα πυρηνικό όπλο. Επιλέον, αγνόησε τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών που διαπίστωσαν ότι η Τεχεράνη δεν είχε λάβει τέτοια κύρωση για την κατασκευή βόμβας.

Ακόμη ο ένοικος του Λευκού Οίκου περιφρόνησε επίσης τους συμμάχους των ΗΠΑ και χλεύασε τις ειρηνευτικές τους προσπάθειες. Αυτό ήταν το πιο ξεκάθαρο σημάδι μιας νέας τάξης πραγμάτων όπου οι ΗΠΑ παίρνουν αποστάσεις από τις συμμαχίες τους και επιδιώκουν τα δικά τους εθνικά συμφέροντα.

Τι συνέβη τελικά σε Ισφαχάν, Νατάνζ και Φορντό

Το κρίσιμο ερώτημα που προκύπτει από τη τρακάρισμα παραμένει αναπάντητο. Στην διάλεξη του αργά το Σάββατο (21/6), ο Τραμπ δήλωσε ότι ο στόχος της αποστολής ήταν «η καταστροφή της πυρηνικής ικανότητας εμπλουτισμού του Ιράν και ο τερματισμός της πυρηνικής απειλής που αποτελεί το νούμερο ένα κράτος-χορηγός της τρομοκρατίας στον κόσμο».

Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι ιρανικές εγκαταστάσεις στο Ισφαχάν, το Νατάνζ και το Φορντό υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Αλλά είναι πολύ νωρίς να μιλήσει κανείς για την έκτασή τους.

Ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, Ραφαέλ Γκρόσι, για παράδειγμα, δήλωσε στον Φαρίντ Ζακαρία του CNNi την Κυριακή ότι το Ιράν είχε «προστατεύσει» ένα απόθεμα 400 κιλών ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60% - λίγο λιγότερο από το βαθμό 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας.

Ο Τραμπ, σε τω μεταξύ, είναι πεπεισμένος ότι η στρατηγική του θα φέρει το Ιράν πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με στόχο την αντικατάσταση της πυρηνικής συμφωνίας του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, την οποία ο όμοιος «κατέστρεψε» κατά την πρώτη του θητεία.

Αλλά οι στρατιωτικοί ηγέτες του Ιράν μπορεί να πάρουν ένα αντίθετο μάθημα από τη τρακάρισμα - ότι ο μόνος τρόπος για να επιβιώσει η ξεσηκωμός είναι να αποκτήσει μια πυρηνική βόμβα που θα αποτρέψει μελλοντικές επιθέσεις. Δεν υπάρχουν επιπλέον ενδείξεις ότι η προϋπόθεση του Τραμπ για μια συμφωνία θα είναι αποδεκτή από την Τεχεράνη.

Τι λένε αναλυτές για την κύρωση Τραμπ

«Από την οπτική γωνία της μη διάδοσης, η κύρωση του Τραμπ να χτυπήσει το Ιράν ήταν μια απερίσκεπτη, ανεύθυνη κλιμάκωση που είναι πιθανό να ωθήσει το Ιράν πιο κοντά στα πυρηνικά όπλα μακροπρόθεσμα», δηλώνει η Κέλσι Ντάβενπορτ της Ένωσης Ελέγχου Όπλων.

«Τα χτυπήματα όντως προκάλεσαν ζημιές σε βασικές ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, όπως το υπόγειο εργοστάσιο εμπλουτισμού Φορντό. Αλλά η Τεχεράνη είχε άφθονο χρόνο πριν από τα χτυπήματα για να μεταφέρει το απόθεμά της ουρανίου ωσπεράν όπλου σε μια μυστική τοποθεσία, και είναι πιθανό να το έκαναν», προσθέτει.

Ο γνώστης σε θέματα μη διάδοσης, Τζόσεφ Τσιριντσιόνε, δήλωσε στον Φιλ Μάτινγκλι του CNNi στο «The Lead» ότι ήταν αδύνατο να βομβαρδιστεί η γνώση ή το εμπλουτισμένο ουράνιο του Ιράν και ότι θα μπορούσε να ανακατασκευάσει τις εγκαταστάσεις του. Προειδοποίησε ότι το ουράνιο που έλειπε θα μπορούσε να εισαχθεί από το Ιράν σε οποιεσδήποτε νέες φυγοκεντρικές συσκευές διαθέτει για να δημιουργήσει τον πυρήνα μιας βόμβας εντός 5 ημερών και 10 βόμβες εντός τριών εβδομάδων.

«Αυτή είναι η μεγαλύτερη θορύβηση μου. Μήπως αγωνίζονται να αναπτύξουν αυτό το όπλο πριν οι ΗΠΑ ή το Ισραήλ μπορέσουν να βρουν το αέριο ή να το καταστρέψουν;», διερωτάται.

Μια αλλαγμένη Μέση Ανατολή

Η εκτόξευση πυραύλων από το Ιράν προς μια τεράστια αμερικανική βάση στο Κατάρ, που αποτράπηκε εύκολα από τα αντίμετρα των ΗΠΑ και του Κατάρ, αποκάλυψε αδυναμία αφού παραχώρησε τον έλεγχο του εναέριου χώρου του σε ισραηλινά αεροσκάφη. Η επιρροή της Τεχεράνης έχει επίσης αποδυναμωθεί εκτός των συνόρων της.

Το περιφερειακό δίκτυο του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης - η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η Χαμάς στη Γάζα και οι Χούθι στην Υεμένη - κάποτε θεωρούνταν η ασφαλιστική δικλείδα του Ιράν έναντι ισραηλινών επιθέσεων στο πυρηνικό του πρόγραμμα. Αλλά 20 μήνες ισραηλινών επιθέσεων κατέστρεψαν τους πληρεξούσιούς του και άφησαν εκτεθειμένη την Τεχεράνη. Το Ισραήλ είναι πλέον μια κυρίαρχη περιφερειακή δύναμη. Και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, βλέπουν το ρόλο τους να αναβαθμίζεται σε μια μεταμορφωμένη Μέση Ανατολή.

Η κατάσταση στο εσωτερικό του Ιράν και του Ισραήλ

Εν τω μεταξύ, η αβεβαιότητα σκιάζει την εσωτερική πολιτική του Ιράν. Καθώς η διακυβέρνηση του Ανώτατου Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ φαίνεται να οδηγείται στο τέλος της το δυσφροσύνη που προκαλεί είναι μεγάλο. Οι ξένοι θα παρακολουθούν για να δουν αν το σύστημα όταν θα όταν ξεσπάσει η επόμενη από τις περιοδικές εξεγέρσεις του Ιράν θα διατηρήσει την σιδερένια πυγμή του. Παρά τις εκκλήσεις για μεταποίηση καθεστώτος από την Ουάσινγκτον και το Ισραήλ, το πιθανότερο σενάριο είναι περισσότερη καταστολή.

Ταραχώδης είναι και η πολιτική κατάσταση στο Ισραήλ. Η απροθυμία του Νετανιάχου να καταλήξει σε εκεχειρία με τη Χαμάς και αυτός ο ζήλος να μεταφέρει τη πάλη σε ιρανικό έδαφος θεωρούνται ευρέως ως τέχνασμα για να παραμείνει στην ηγεσία σε μέσω προσωπικών σκανδάλων και για να αποτρέψει τον απολογισμό των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου 2023 κατά τη διάρκεια της θητείας του. Ωστόσο, εάν επιστρέψει η ειρήνη, ο Νετανιάχου μπορεί να δει το γόητρό του να αποκαθίσταται μετά τα πλήγματα στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μετά από δεκαετίες στην εξουσία.

Η ανάπτυξη της δυναμικής Τραμπ - Νετανιάχου θα είναι επίσης ενδιαφέρουσα. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν σταματά ποτέ να αναζητά μοχλό πίεσης. Αν το θελήσει, θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το τεράστιο αρμόττον που του οφείλει τώρα το Ισραήλ για να πιέσει για μια ειρηνευτική συμφωνία στη Γάζα.