Η κοινωνία του αόρατου εκβιασμού

Από τις 07.01 (ώρα Ελλάδας) σήμερα ισχύει ο διπλασιασμός των δασμών στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου στις ΗΠΑ, που ανακοίνωσε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ. Δασμοί 50%, αντί  25% που ίσχυαν μέχρι τώρα.

Στόχος του Τραμπ -όπως ο ίδιος λέει- είναι να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα των Ηνωμένων Πολιτειών και να ενισχύσει την εγχώρια βιομηχανία.

Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει ήδη επιβάλει ή απειλήσει με πολυάριθμους δασμούς για να επιβάλει- αυτό που θεωρεί -ως πιο ευνοϊκές εμπορικές συμφωνίες. Οι αποφάσεις αυτές έχουν αμφισβητηθεί από την Αμερικανική δικαιοσύνη, αλλά οι νέοι δασμοί στον χάλυβα και το αλουμίνιο δεν επηρεάζονται. Παραμένει ασαφές πώς θα αντιδράσει η ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επικρίνει έντονα την ανακοίνωση του Τραμπ και απείλησε με απάντηση πριν από το καλοκαίρι.

Οι περισσότερες κινήσεις του Τραμπ θεωρούνται άλλωστε ως ανοικτοί εκβιασμοί. Αν δεν δεχθείτε αυτό που θέλω, έρχονται τα χειρότερα, είναι η επωδός. Οχι μόνο του Τραμπ, αλλά και πολλών άλλων ισχυρών ηγετών.

Ο εκβιασμός άλλωστε, έχει γίνει πλέον το βασικό «διαπραγματευτικό» εργαλείο στις διεθνείς σχέσεις. Και όχι μόνο. Είναι και ένα αποτελεσματικό «εργαλείο» για την επιβολή πολιτικών που κράτη  και κυβερνήσεις χρησιμοποιούν για να περάσουν την πολιτική τους, όταν βρίσκουν αντίσταση. Στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό-από τους πολίτες . Με διάφορες παραλλαγές της διάσημης «TINA» της Θάτσερ: There Is No Alternative- Δεν υπάρχει εναλλακτική.

Ο εκβιασμός στους πολίτες

Ζούμε άλλωστε σε μια κοινωνία όπου οι επιλογές μας -αν και φαινομενικά ελεύθερες- στην πραγματικότητα καθοδηγούνται από ανεπαίσθητες, συχνά αόρατες πιέσεις που διέπουν κάθε πτυχή της ζωής μας.

Ενας «αόρατος» εκβιασμός, συνεχής, αέναος, αδιάκοπος, όπως γράφει ο Ιταλός ακαδημαϊκός και δημοσιογράφος Μαρτσέλο Φόα, πρώην πρόεδρος της RAI, στο τελευταίο βιβλίο του με τίτλο «La società del ricatto»-η κοινωνία του εκβιασμού.

Ο Φόα περιγράφει τον εκβιασμό ως έναν «μυστηριώδη ιό» που εισχωρεί στην κοινωνία, χωρίς να καταστρέφει, αλλά να «αδειάζει» σταδιακά, τις αξίες και τις βεβαιότητες στις οποίες βασίζεται η κοινωνική συνύπαρξη.

Αυτό το ανησυχητικό σενάριο εξερευνά ο Φόα, προσπαθώντας να εξηγήσει τις προσωπικές, εργασιακές και πολιτικές σχέσεις που αποτελούν μέρος του τρόπου ζωής μας σήμερα, σε όλες τις πτυχές της ύπαρξής μας: στις οικογενειακές σχέσεις, στους χώρους εργασίας, στην πολιτική και στη διαχείριση των διεθνών σχέσεων.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο εκβιασμός δεν περιορίζεται σε σαφείς απειλές, αλλά λαμβάνει ολοένα και πιο εξελιγμένες μορφές, που αφορούν την πολιτική, την οικονομία, ακόμη και εργασιακές και προσωπικές σχέσεις.

Κουλτούρα εκβιασμού

Το αποτέλεσμα είναι μια κοινωνία που αυταπατάται νομίζοντας ότι είναι ελεύθερη και ανοιχτή, ενώ στην πραγματικότητα εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από λογικές καταπίεσης και μια κουλτούρα εκβιασμού, που υπονομεύει τη δημοκρατία.

Σελίδα με τη σελίδα, συνειδητοποιεί κανείς πόσο διάχυτη και πανταχού παρούσα είναι η κουλτούρα του εκβιασμού.

Τα μικρά κράτη εκβιάζονται, υποβάλλονται στην  αρπακτική λογική των μεγαλύτερων. Οι μικρές εταιρείες που ενοχλούν τα ολιγοπώλια εκβιάζονται, όπως και οι οι εργαζόμενοι που προσπαθούν να σηκώσουν κεφάλι.

Και ο αόρατος εκβιασμός που διαχέεται στην ατμόσφαιρα -βοηθάει τις ηγεσίες «να ωθούν τους ανθρώπους να κάνουν αυτό που θέλουν οι κυβερνώντες, ως  να  θέλουν οι πολίτες να το κάνουν», όπως έλεγε και ο πρώην πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντουάιτ Αϊζενχάουερ,

Στο βιβλίο «η Κοινωνία του Εκβιασμού», ο Φόα δεν περιορίζεται στην καταγγελία αυτών των αόρατων μεθόδων εκβιασμού, αλλά καλεί τους  αναγνώστες  να τις αναγνωρίσουν  και να αντιδράσουν. «Η λογική του εκβιασμού μπορεί και πρέπει να καταπολεμηθεί, επειδή μας αφορά όλους. Η καταπολέμηση της κουλτούρας του εκβιασμού είναι μια συλλογική πρόκληση, θεμελιώδης για τη διατήρηση της ουσίας της δημοκρατία, γράφει ο Μαρτσέλο Φόα.

Γιατί -όπως δίδασκε ο Σωκράτης: «Αι μεν βρονταί τους παίδας, αι δε απειλαί τους άφρονας καταπλήττουσι» – Οι βροντές τρομάζουν τα παιδιά και οι απειλές τους ανόητους…