Μη κρατικά πανεπιστήμια: Ποια ιδρύματα θα λειτουργήσουν τον Σεπτέμβριο μετά το «πράσινο φως» του ΣτΕ

Συνολικά μιλάμε για τη λειτουργία συνολικά 12 μη κρατικών ΑΕΙ, με τους ενδιαφερόμενους σπουδαστές να έχουν τη δυνατότητα να εγγραφούν σε αυτά από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.

Οι πρώτες εγγραφές φοιτητών ξεπερνούν τις 6.000 σε αριθμό, ενώ τα προγράμματα σπουδών που θα προσφέρουν τα παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων υπολογίζονται μεταξύ 100 και 120.

Τα περισσότερα από αυτά τα ιδρύματα θα λειτουργήσουν στην Αθήνα και ορισμένα στη Θεσσαλονίκη.

Η λίστα με τα 12 μη κρατικά πανεπιστήμια που έχουν υποβάλει απαίτηση για λειτουργία παραρτημάτων στην Ελλάδα.

ΕΘΑΑΕ

Το αιτιολόγηση της κύρωση του ΣτΕ

Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε συνταγματικό τον νόμο 5094/2024 για την ίδρυση και τη λειτουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα, κατά του οποίου είχαν προσφύγει πανεπιστημιακοί και συνδικαλιστικοί φορείς.

Όπως αναφέρεται στο αιτιολόγηση της απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ, με πρόεδρο τον Μιχάλη Πικραμμένο, το δικαστήριο έκρινε τα εξής:

«Α. Οι διατάξεις των παρ. 5 και 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος, ενόψει και του σκοπού τους, που συνίσταται στην παροχή υψηλού επιπέδου ανώτατης εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με την παρ. 1 του άρθρου 16, η οποία κατοχυρώνει την ελευθερία της εκπαίδευσης και την ακαδημαϊκή ελευθερία, ερμηνεύονται – σύμφωνα και με την ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 28 του Συντάγματος αλλά και επί τη βάσει των αρχών της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και της καλόπιστης συνεργασίας των κρατών μελών (αρ. 2 και 4 παρ.3 ΣΕΕ) – σε αρμονία με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, οι ως άνω συνταγματικές διατάξεις ερμηνεύονται ενόψει των νεότερων νομοθετικών και νομολογιακών δεδομένων του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία αφορούν την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης (αρ. 165 ΣΛΕΕ), την ελευθερία εγκατάστασης (αρ. 49 ΣΛΕΕ), καθώς και το θεμελιώδες δικαίωμα ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με σεβασμό των δημοκρατικών αρχών (αρ. 14 παρ. 3 του Χάρτη). Επί τη βάσει των ανωτέρω, δεν αποκλείεται κατά το Σύνταγμα η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων προερχομένων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από χώρα συμβεβλημένη στην GATS, κατά τους όρους ειδικού νόμου, με τον οποίον διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο σπουδών και προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία.

Κατόπιν τούτων, απορρίπτονται, κατά πλειοψηφία, τρεις αιτήσεις ακυρώσεως που έχουν ασκηθεί από Καθηγητές Α.Ε.Ι. και την ΠΟΣΔΕΠ.

Β. Το σύστημα του ως άνω νόμου, ως προς τους όρους αδειοδότησης και λειτουργίας, δεν εισάγει υπέρμετρους περιορισμούς στην ελευθερία εγκατάστασης (άρθρο 49 ΣΛΕΕ).

Κατόπιν τούτου, απορρίπτεται, κατά πλειοψηφία, απαίτηση ακυρώσεως των κολλεγίων».

Οι προσφυγές

Κατά του νόμου 5094/2024 είχαν προσφύγει η ΠΟΣΔΕΠ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού), επτά πανεπιστημιακοί καθηγητές καθώς και ο πρώην υπουργός και πανεπιστημιακός κ. Γιώργος Κατρούγκαλος, σε σύμπραξη με την ΠΟΣΕΕΔΙΠ ΑΕΙ.

Κοινό σημείο των προσφυγών ήταν η θέση ότι ο νόμος παραβιάζει το άρθρο 16 του Συντάγματος, το οποίο απαγορεύει ρητά την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, ενώ ένα επιπλέον σημείο προβληματισμού ήταν ότι ο νόμος προβλέπει ισοτιμία των τίτλων σπουδών που θα χορηγούν τα ΝΠΠΕ με εκείνους των ελληνικών ΑΕΙ, χωρίς να απαιτεί αντίστοιχα προσόντα από το διδακτικό ατομικό τους, ούτε προβλέπει θεσμικές εγγυήσεις για την ακαδημαϊκή ελευθερία, όπως συμβαίνει στα δημόσια ιδρύματα.

Προσφυγές κατατέθηκαν και από φορείς που εκπροσωπούν κολλέγια που ήδη λειτουργούν στη χώρα , τα οποία υποστήριξαν ότι η λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων περιορίζει τη δραστηριότητά τους στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Για το συγκεκριμένο ζήτημα μειοψήφησαν 11 ανώτατοι δικαστικοί, οι οποίοι τάχθηκαν υπέρ της παραπομπής της υπόθεσης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, με στόχο να εξεταστεί εάν επιτρέπεται από το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο (GATS) η ίδρυση τέτοιου τύπου πανεπιστημίων στην Ελλάδα.

«Ιστορική απόφαση»

Για «ιστορική απόφαση» έκανε λόγο ο Κυριάκος Πιερρακάκης, πρώην υπουργός Παιδείας, επί της υπουργίας του οποίου κατατέθηκε και ψηφίστηκε ο νόμος 5094/2024, με τη νυν υπουργό Παιδείας, Σοφία Ζαχαράκη, να δηλώνει πως η κύρωση του ΣτΕ, «ανοίγει το δρόμο για την υλοποίηση μιας ιστορικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης».

Αλλά και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πανηγύρισε την απόφαση: «Χθες ήταν μια ιστορική μέρα. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε συνταγματικό τον νόμο της κυβέρνησης για τα μη κρατικά πανεπιστήμια. Κι έτσι η χώρα μας σταματά να αποτελεί παγκόσμια εξαίρεση μαζί με την Κούβα. Με τη βούλα του Συμβουλίου της Επικρατείας μπαίνει τέλος στα ταμπού και στις ιδεοληψίες όσων χρησιμοποιούσαν το Σύνταγμα ως αλλαχού για να μένουμε τελικά κολλημένοι στον παραλογισμό και στην οπισθοδρόμηση», έγραψε ο πρωθυπουργός.

«Επί δεκαετίες δεκάδες χιλιάδες ελληνικές οικογένειες, έστελναν τα παιδιά τους στο εξωτερικό διατί πολύ απλά δεν είχαν την επιλογή της φοίτησης σε μη κρατικά πανεπιστήμια στην πατρίδα μας. Από τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά, όχι απλά θα σταματήσουμε να διώχνουμε αυτά τα παιδιά από την πατρίδα τους, αλλά θα μπορούμε πια να προσελκύσουμε και φοιτητές από άλλες χώρες. Δεν μπαίνω καν στις σημαντικές νέες επενδύσεις, στο αναπτυξιακό αποτύπωμα, στις πολλές νέες δουλειές που θα δημιουργηθούν. Και μην ξεχνάμε! Όλα αυτά παράλληλα με την ενίσχυση του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου. Προχωράμε! Γιατί τελικά η προαγωγή δεν έρχεται με συνθήματα αλλά με σκληρή δουλειά και με τολμηρές μεταρρυθμίσεις», καταλήγει η ανάρτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης

«Η κύρωση του ΣΤΕ δεν μπορεί να νομιμοποιήσει, είναι το άναρχο τοπίο και η κολλεγιοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης που δημιούργησε ο νόμος 5094/24. Το ΠΑΣΟΚ θα συνεχίσει με την ίδια συνέπεια και μεστότητα επιχειρημάτων να στηρίζει την ουσιαστική ενίσχυση του δημόσιου πανεπιστημίου παράλληλα - μέσω της αναθεώρησης του άρθρου 16 του συντάγματος- με την λειτουργία έγκυρων, διεθνώς αναγνωρισμένων και πραγματικά μη κερδοσκοπικών ξένων πανεπιστημίων», αναφέρουν οι Στέφανος Παραστατίδης, υπεύθυνος ΚΤΕ Παιδείας του ΠΑΣΟΚ και του γραμματέα του Τομέα Παιδείας του κόμματος Σωκράτης Κάτσικας.

Αντιδράσεις καταγράφηκαν και από την πλευρά της Νέας Αριστεράς, με τον Νάσο Ηλιόπουλο να ασκεί σφοδρότατη κριτική, παραθέτοντας το άρθρο 16 του Συντάγματος και σχολιάζοντας «Με απλά λόγια το ΣτΕ αποφάσισε ότι το "αποκλειστικά" και το "απαγορεύεται" δεν είναι ακριβώς έτσι και μπορεί να σημαίνουν και κάτι διαφορετικό από αυτό που κατανοεί ένας μαθητής 1ης δημοτικού»

Έντονη ήταν και η αντίδραση της ΚΝΕ. «Η κύρωση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που εγκρίνει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, είναι προκλητική και σε πλήρη διάσταση με τους αγώνες της νεολαίας και το δικαίωμα της σε σύγχρονες, αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν σπουδές» τονίζει σε ανακοίνωσή της η ΚΝΕ.

«Η επίκληση του ΣτΕ στο δίκαιο της ΕΕ επιβεβαιώνει ότι η εμπορευματοποίηση - ιδιωτικοποίηση και η υποβάθμιση των σπουδών έχει τη σφραγίδα της αντιδραστικής πολιτικής της ΕΕ που μετατρέπει τα ΑΕΙ σε σούπερ μάρκετ πτυχίων και τους φοιτητές σε πελάτες. Αυτό είναι το "ευρωπαϊκό κεκτημένο" στο οποίο όλα τα κόμματα πλην ΚΚΕ συμφωνούν» προσθέτει η είδηση και αναφέρει στη συνέχεια:

«Αυτό το ευρωενωσιακό δίκαιο κάνει κουρέλι ακόμα και το άρθρο 16 του Συντάγματος που προβλέπει ρητά ότι η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από δημόσια ιδρύματα. Στρώνει το έδαφος για την επικείμενη συνταγματική ξανακοίταγμα σε ακόμα πιο αντιδραστική κατεύθυνση που πρέπει να συναντήσει την αποφασιστική αντίδραση των φοιτητών και όλου του λαού.

Η επίκληση στην παροχή υψηλού επιπέδου ανώτατης εκπαίδευσης από ιδιωτικά κολέγια που βαφτίζονται "πανεπιστήμια" και στην ακαδημαϊκή ελευθερία που θα καθορίζεται από την κερδοφορία των εμπόρων πτυχίων προκαλεί τη νοημοσύνη του ελληνικού λαού που πλειοψηφικά τάχθηκε ενάντια στον απαράδεκτο νόμο της ΝΔ.

Τη μόνη "ελευθερία" που αναγνωρίζουν είναι αυτή των μονοπωλίων να αποφασίζουν τον προσανατολισμό της επιστήμης και της έρευνας, να αξιοποιούν τις υποδομές και το ατομικό των δημόσιων και ιδιωτικών πανεπιστημίων προς όφελος των κερδών τους, ακόμα και για πολεμικούς σκοπούς».

«Η ΚΝΕ», καταλήγει η ανακοίνωση, «θα συνεχίσει να πρωτοστατεί στον αγώνα μαζί με τις φοιτήτριες και τους φοιτητές, τους μαθητές, την εκπαιδευτική κοινότητα για ένα σύγχρονο, αποκλειστικά δημόσιο και δωρεάν Πανεπιστήμιο, για πτυχία με αξία κι κατεχοσύνη στην υπηρεσία των κοινωνικών αναγκών.

Για να ανατραπεί η πολιτική της ΕΕ και των ελληνικών κυβερνήσεων που στερεί το οξυγόνο και την ενδεχόμενο από τους νέους και τις νέες».