Μισογυνισμός στο «metaverse»: Είναι ο εικονικός κόσμος του Μαρκ Ζούκερμπεργκ επικίνδυνος για τις γυναίκες;

Όλοι γνωρίζουν ότι οι νεαρές γυναίκες δεν είναι ασφαλείς. Δεν είναι ασφαλείς στο δρόμο, όπου το 86% των γυναικών ηλικίας 18 έως 24 ετών έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση. Δεν είναι ασφαλείς στο σχολείο, όπου το 79% των νέων δήλωσαν στην Ofsted ότι οι σεξουαλικές επιθέσεις ήταν συχνές στις ομάδες των φίλων τους και σχεδόν το ένα τρίτο των κοριτσιών ηλικίας 16 έως 18 ετών αναφέρουν ότι έχουν υποστεί «ανεπιθύμητες σεξουαλικές επαφές».

Δεν είναι ασφαλείς στις πισίνες ή στα πάρκα, ούτε στην παραλία. Δεν είναι ασφαλείς ούτε στο διαδίκτυο, με την οργάνωση για την ασφάλεια των παιδιών NSPCC να αναφέρει ότι οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης «αποτυγχάνουν να προστατεύσουν τα κορίτσια από κάθε κίνδυνο».

Αυτό δεν θα εκπλήξει καμία γυναίκα που έχει χρησιμοποιήσει ποτέ τα social media.

Τι είναι το metaverse

Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η Meta, η εταιρεία που διαχειρίζεται μερικές από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, είναι απασχολημένη με την κατασκευή ενός εντελώς νέου κόσμου.

Η εταιρεία επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στην κατασκευή του metaverse, ενός εικονικού κόσμου που ελπίζει ότι θα γίνει το μέλλον όχι μόνο της κοινωνικής ζωής, αλλά και της εκπαίδευσης, των επιχειρήσεων, των αγορών και των ζωντανών εκδηλώσεων.

Δεν υπάρχει ένας ενιαίος ορισμός του metaverse, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν τον όρο για να περιγράψουν έναν κοινό κόσμο στον οποίο οι εικονικές και επαυξημένες τεχνολογίες επιτρέπουν στους χρήστες (που εκπροσωπούνται από avatars) να αλληλεπιδρούν με ανθρώπους, αντικείμενα και περιβάλλοντα.

Προηγμένη τεχνολογία, όπως ο τρισδιάστατος ηχητικός εντοπισμός θέσης, η παρακολούθηση των κινήσεων των χεριών και η απτική ανάδραση (όταν οι χειριστές χρησιμοποιούν διάφορες δονήσεις που συμπίπτουν με τις ενέργειες που κάνετε) συνδυάζονται για να κάνουν τους εικονικούς κόσμους να φαίνονται πραγματικοί.

Το avatar σας κινείται, μιλά και κάνει χειρονομίες όταν το κάνετε εσείς, επιτρέποντας στους χρήστες να αλληλεπιδρούν λεκτικά και σωματικά.

Ένας νέος κόσμος ανασφάλειας

Αυτό θέτει ένα απλό ερώτημα: αν η Meta έχει αποτύχει παταγωδώς να προστατεύσει τις γυναίκες και τα κορίτσια στους υπάρχοντες διαδικτυακούς χώρους της, γιατί να της εμπιστευτούμε το μέλλον;

Ο Μαρκ Ζουκερμπεργκ έχει υποσχεθεί: «Στο metaverse, θα μπορείτε να κάνετε ό,τι μπορείτε να φανταστείτε». Είναι το είδος της υπόσχεσης που μπορεί να ακούγεται εξαιρετικά ελκυστική για μερικούς άνδρες, αλλά τρομακτική για πολλές γυναίκες.

Πράγματι, η βαθιά βιωματική φύση του metaverse θα κάνει την παρενόχληση και την κακοποίηση που υπομένουμε καθημερινά σε μορφή κειμένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να φαίνονται 100 φορές πιο πραγματικές και ταυτόχρονα θα κάνει τον έλεγχο 100 φορές πιο δύσκολο.

Το αποτέλεσμα είναι μια «τέλεια καταιγίδα» όπως γράφει στον Guardian η Laura Bates, συγγραφέας του βιβλίου «The New Age of Sexism».

Περιστατικά βίας στον εικονικό κόσμο

Η Bates, η οποία μπήκε σε αυτόν τον εικονικό κόσμο, ανέφερε ότι λιγότερο από δύο ώρες μετά την πρώτη της είσοδο στο metaverse, είδα το avatar μιας γυναίκας να δέχεται σεξουαλική επίθεση.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στο metaverse, η σεξουαλική παρενόχληση και τα ανεπιθύμητα σεξουαλικά σχόλια ήταν σχεδόν συνεχή.

Ακόμα πιο ανησυχητικό ήταν το γεγονός ότι στα πλαίσια αυτού του κόσμου υπάρχουν διαδικτυακές τοποθεσίες όπου μικρά παιδιά να δέχονται συχνά την προσοχή ανδρών που δεν γνώριζαν.

Η Meta έχει ιδιαίτερη ευθύνη να λύσει αυτό το πρόβλημα.

Φυσικά, υπάρχουν και άλλες εταιρείες, από την Roblox έως τη Microsoft, που δημιουργούν πλατφόρμες παιχνιδιών εικονικής πραγματικότητας και εικονικούς χώρους συνεργασίας που δημιουργούνται από τους χρήστες.

Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνα της NSPCC, ενώ 150 εφαρμογές, παιχνίδια και ιστότοποι χρησιμοποιήθηκαν για την κακοποίηση παιδιών στο διαδίκτυο μεταξύ 2017 και 2023, όπου τα μέσα επικοινωνίας ήταν γνωστά, το 47% των αδικημάτων στο διαδίκτυο έλαβαν χώρα σε προϊόντα που ανήκουν στη Meta.

Δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά ή επιλεγμένες ιστορίες τρομολαγνίας.

Τι λένε οι έρευνες

Έρευνα του Κέντρου για την Καταπολέμηση του Ψηφιακού Μίσους (CCDH) διαπίστωσε ότι οι χρήστες εκτίθενται σε καταχρηστική συμπεριφορά κάθε επτά λεπτά στο metaverse.

Κατά τη διάρκεια 11,5 ωρών καταγραφής της συμπεριφοράς των χρηστών, η έκθεση εντόπισε 100 πιθανές παραβιάσεις των πολιτικών της Meta. Αυτές περιλάμβαναν σεξουαλικό περιεχόμενο, εκφοβισμό, κακοποίηση, παιδική πορνεία και απειλές βίας.

Από την ίδρυσή του, ο εικονικός κόσμος της Meta έχει πληγεί από αναφορές για κακοποίηση. Χρήστες έχουν αναφέρει ότι έχουν υποστεί εικονικά χουφτώματα, επιθέσεις και βιασμούς.

Ερευνητές έχουν επίσης περιγράψει ότι έχουν εικονικά παρακολουθηθεί στο metaverse από άλλους παίκτες, οι οποίοι τους ακολουθούν επίμονα, αρνούνται να τους αφήσουν ήσυχους και τους ακολουθούν ακόμη και σε διαφορετικά δωμάτια ή κόσμους.

Τον Δεκέμβριο του 2021, μία beta tester του metaverse έγραψε στην επίσημη ομάδα Facebook της πλατφόρμας Horizon: «Όχι μόνο με χούφτωσαν χθες το βράδυ, αλλά υπήρχαν και άλλοι άνθρωποι εκεί που υποστήριζαν αυτή τη συμπεριφορά».

Υπονομεύοντας το φαινόμενο

Ακόμα πιο αποκαλυπτική από την ίδια την εικονική επίθεση ήταν η αντίδραση της Meta.

Ο Vivek Sharma, τότε αντιπρόεδρος της Horizon στη Meta, απάντησε στο περιστατικό λέγοντας στο The Verge ότι ήταν «απολύτως ατυχές».

Αφού η Meta εξέτασε το περιστατικό, ισχυρίστηκε ότι η beta tester δεν χρησιμοποίησε τις λειτουργίες ασφαλείας που είναι ενσωματωμένες στο Horizon Worlds, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να αποκλείσεις κάποιον από την αλληλεπίδραση μαζί σου. «Αυτό είναι καλό feedback για εμάς, γιατί θέλω να κάνω τη λειτουργία αποκλεισμού πολύ εύκολη», συνέχισε.

Αυτή η απάντηση ήταν αποκαλυπτική. Πρώτον, η περιγραφή του συμβάντος ως «ατυχές», που το έκανε να ακούγεται σαν να ήταν απλώς ένα πρόβλημα κακής ποιότητας ήχου.

Δεύτερον, η άμεση μετατόπιση της ευθύνης και της ευθύνης στο άτομο που υπέστη την κακοποίηση – «θα έπρεπε να είχε χρησιμοποιήσει συγκεκριμένα εργαλεία για να το αποτρέψει» – αντί να αναγνωριστεί ότι θα έπρεπε να είχε αποτραπεί εξαρχής.

Και, τέλος, το πιο σημαντικό, η περιγραφή μιας γυναίκας που κακοποιήθηκε στο διαδίκτυο ως «καλό feedback».

Είναι σεξουαλική κακοποίηση αν συμβαίνει στο διαδίκτυο;

Πολλές από τις συζητήσεις που ακολούθησαν επικεντρώθηκαν στο ερώτημα αν μια σεξουαλική επίθεση ή βιασμός που διαπράττεται στην εικονική πραγματικότητα πρέπει να περιγράφεται ως τέτοια, και αν μπορεί να έχει παρόμοιο αντίκτυπο στα θύματα με μια επίθεση στην πραγματική ζωή. Αλλά αυτό δεν είναι το θέμα.

Πρώτον, αξίζει να σημειωθεί ότι η εμπειρία της σεξουαλικής παρενόχλησης, επίθεσης ή βιασμού στο metaverse είχε βαθύ και οδυνηρό αντίκτυπο σε πολλά θύματα.

Όταν αποκαλύφθηκε το 2024 ότι η βρετανική αστυνομία ερευνούσε τον εικονικό ομαδικό βιασμό μιας κοπέλας κάτω των 16 ετών στο metaverse, ένας ανώτερος αξιωματικός που ήταν εξοικειωμένος με την υπόθεση δήλωσε στα μέσα ενημέρωσης: «Αυτό το παιδί υπέστη ψυχολογικό τραύμα παρόμοιο με αυτό ενός ατόμου που έχει υποστεί σωματικό βιασμό».

Δεύτερον, η τεχνολογία που κάνει το metaverse  περιβάλλον να φαίνεται φυσικά πραγματικό. Μπορείτε ήδη να αγοράσετε ολόσωμες στολές που υπόσχονται να «βελτιώσουν την εμπειρία σας στην εικονική πραγματικότητα με περίπλοκες απτικές αισθήσεις». Έχουν μανίκια, γάντια και γιλέκα με δεκάδες διαφορετικά σημεία ανάδρασης.

Η απτική τεχνολογία θα φέρει την εμπειρία της εικονικής επίθεσης πολύ πιο κοντά στη φυσική αίσθηση της πραγματικής θυματοποίησης.

Αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα τώρα, ανεξάρτητα από το πόσο «ρεαλιστικό» είναι ή δεν είναι, αντί να περιμένουμε να χειροτερέψουν τα πράγματα.

Αλλά το πιο σημαντικό, ανεξάρτητα από το πόσο παρόμοιες ή διαφορετικές είναι αυτές οι μορφές κακοποίησης από τις φυσικές βλάβες εκτός διαδικτύου, αυτό που έχει σημασία είναι ότι είναι καταχρηστικές, οδυνηρές, εκφοβιστικές, εξευτελιστικές και προσβλητικές και ότι επηρεάζουν αρνητικά τα θύματα.

Και, όπως έχουμε ήδη δει με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η εξάπλωση τέτοιων μορφών κακοποίησης θα εμποδίσει τις γυναίκες και τα κορίτσια να μπορούν να επωφελούνται πλήρως από τις νέες μορφές τεχνολογίας.