Ο γιατρός των φτωχών, ο τεχνίτης της ουτοπίας

Αφορμή για το παρόν κείμενο στάθηκε το γεγονός ότι χθες το δημαρχείο Ηρακλείου Αττικής ονομάστηκε «Γιώργος Γρηγοριάδης», καθώς -πέραν όλων των άλλων, που θα τα πούμε- ο γιατρός είχε διατελέσει και δήμαρχος Ηρακλείου Αττικής τις περιόδους 1975-1979 και 1986-1990, όσες φορές δηλαδή το ΚΚΕ Εσ. συμπορεύτηκε στις δημοτικές εκλογές με το ΚΚΕ. Αύριο Κυριακή 25/5 θα γίνει μια τιμητική εκδήλωση για τον ίδιο, η πρώτη μετά τον θάνατό του, στις 18.00, στο δημοτικό Πολιτιστικό Κέντρο «Ηλέκτρα Αποστόλου» (Κουντουριώτου και Νεότητας, Ηράκλειο Αττικής) όπου θα μιλήσουν άνθρωποι που τον ήξεραν (μεταξύ αυτών και η γράφουσα), μια εκδήλωση με αναμνήσεις, μαρτυρίες και μουσική.

Ηταν σπουδαίος άνθρωπος ο γιατρός - πόσο απλή αυτή η φράση, ωστόσο τόσο ουσιαστική στον πυρήνα της για τον Γιώργο Γρηγοριάδη. Πολύπλευρη προσωπικότητα, πραγματικός εκπρόσωπος του Διαφωτισμού: εξαιρετικός επιστήμων (από τους καλύτερους παγκοσμίως), όχι λάτρης απλώς, αλλά προστάτης των Γραμμάτων και των Τεχνών, ένας αστικής καταγωγής αριστερός που έμεινε αριστερός, έδρασε ως αριστερός αγωνιστής και δεν έκανε βήμα πίσω από την ιδεολογία του έως το τέλος, με κάθε κόστος. 

Ο ίδιος πάντα έλεγε πως «η τέχνη ανήκει στον λαό», πως «πρέπει να περπατάμε στον δρόμο και να περιστοιχιζόμαστε από σπουδαία έργα τέχνης», πως «αυτό πρέπει να είναι το περιβάλλον της καθημερινότητας από τον εργάτη έως τον επιχειρηματία». Και αυτό έκανε και στη ζωή του: περπατούσες στο σπίτι του και σκόνταφτες (στην κυριολεξία) πάνω σε γνήσιους Πικάσο και Ντελακρουά και Νταλί και Ακριθάκη και και και... Είχε δημιουργήσει Πινακοθήκη στο Νέο Ηράκλειο, ανοιχτή και δωρεάν σε όλους, με σπουδαίες εκθέσεις: σε μη δημοσιευμένη (έως τώρα) συνέντευξη που μας είχε δώσει πριν από λίγα χρόνια, είχε κάνει λόγο για περίπου 26.000 βιβλία από την εποχή του Γουτεμβέργιου που υπάρχουν στη συλλογή του και περί τους 2.500 πίνακες (μεταξύ αυτών Πικάσο, Νταλί, Σεζάν, Γκογκέν, Ντελακρουά, Καντίνσκι, Γουόρχολ, Παρθένη, Τέτση, Ακριθάκη, Κατζουράκη, Πρέκα, Φασιανό, Μυταρά κ.ά.). Συνεχώς έψαχνε τρόπους (και τους έβρισκε) να μοιράζεται αυτόν τον πνευματικό και καλλιτεχνικό πλούτο με όσο το δυνατόν περισσότερους. Παράλληλα, είχε στηρίξει εμπράκτως τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, αγοράζοντας συνεχώς έργα τέχνης από ζωγράφους και γλύπτες, είτε είχαν εμπορική αξία είτε όχι.

«Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον αστικό - η οικογένειά μου είχε πολλά χρήματα. Η γκουβερνάντα δεν σου έδινε να φας αν δεν μιλούσες στη γλώσσα της. Ετσι έμαθα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά πριν καλά καλά πάω στο Δημοτικό Σχολείο. Ο πατέρας μου Κλέων ήταν γιος φεουδάρχη στη Δράμα, η μητέρα μου Αλίκη το γένος Καραγιάννη, από την Ηπειρο. Ο παππούς μου, Βασίλης Γρηγοριάδης ήταν πρόξενος της Αγγλίας στην, υπό οθωμανική κατοχή, Ελλάδα. Η γυναίκα του λεγόταν Αικατερίνη. Με την απελευθέρωση του έμεινε μια τεράστια περιουσία, γύρω στα 27 χιλιάδες στρέμματα. Τα μισά από αυτά απαλλοτριώθηκαν επί Ελευθερίου Βενιζέλου, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή», μας είχε πει, συνεχώς χαμογελώντας.

«Από τη Θεσσαλονίκη κατεβήκαμε στην Αθήνα, στην πλατεία Αττικής. Εκεί κατάλαβα τι σημαίνει προλεταριάτο. Η οικογένειά μου έχει μακρά ιστορία και κουβαλάω μέσα μου μνήμες και παραστάσεις πολλών γενεών. Οι γείτονές μας στην πλατεία Αττικής ήταν κομμουνιστές, με τους οποίος συσχετιστήκαμε στενά. Εγώ ήμουν αξιωματικός του Βασιλικού Ναυτικού και είχε μάθει ότι είχα κατέβει ως υποψήφιος της ΕΔΑ, οπότε όταν με ρώτησε ο πατέρας μου και δήλωσα ότι είμαι κομμουνιστής, τον άφησα έκπληκτο. Μάλιστα όταν ήμουν φοιτητής είχα βάλει παύλα δίπλα στο θρήσκευμα και καθώς φοιτούσα στη Στρατιωτική Ιατρική Σχολή, πέρασα στρατοδικείο, όπου με τιμώρησαν, αλλά δεν με απέταξαν, καθώς ήμουν αδιαμφισβήτητα ο καλύτερος φοιτητής. Στα 20 χρόνια μου κατάλαβα ότι δεν έχω ανάγκη την ύπαρξη κανενός Θεού, ότι δεν έχω κανένα λόγο να φοβάμαι τον θάνατο. Σκέφτομαι την απελπισία του Δαρβίνου, έναν πιστό Καθολικό, που έφτασε στη Θεωρία της Εξέλιξης και ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ύπαρξη του Θεού.

»Με το που έγινε η δικτατορία, με απέταξαν το ίδιο μεσημέρι. Δεν με συνέλαβαν, δεν υπήρχε κάτι εναντίον μου, οπότε συμμετείχα στον αντιδικτατορικό αγώνα με το συνθηματικό όνομα "Ιπποκράτης". Ημουν υπεύθυνος για την επικοινωνία της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ Εσωτερικού με τις υπόλοιπες ομάδες. Εξασκούσα το επάγγελμα του γιατρού και προσέφερα στα φτωχά στρώματα στο Νέο Ηράκλειο. Από εκείνη την εποχή, παρά τις φυλακές, τα βασανιστήρια και τα όσα άλλα, δεν σταμάτησα να είμαι γιατρός και αριστερός. Γνώρισα τον Στάινμπεκ, τον Τσίρκα, τον Μακάριο, τον Αραφάτ, τον Αναγνωστάκη, αλλά και σπουδαίους καλλιτέχνες, ζωγράφους, συγγραφείς, γλύπτες... Ερχονται όμως κάποιες στιγμές που νιώθω ότι πρέπει να απολογηθώ: γιατί σε όλη μου τη ζωή δέχθηκα όλα τα καλά του καπιταλισμού και πρέπει να απολογηθώ για τον καπιταλισμό. Με φωτογράφισαν με το καπέλο του Τσε που φορώ στο χειρουργείο. Γιατί ήταν γιατρός, συνάδελφος, από την Αργεντινή, που άφησε τα πάντα και γύρισε τη γη για να πολεμήσει τον καπιταλισμό. Είμαι βέβαιος ότι τον εκτέλεσαν γιατί τους προκάλεσε. Το πρόσωπο και η στάση του φέρνουν στον νου τον περίφημο πίνακα με τον Χριστό του Μοντένια... Οποιος σκέφτεται στον καπιταλισμό "να γίνω εγώ, αντί για τον άλλον", ξεχνά την παγίδα ότι ο καθένας ζει μέσα από τους άλλους.

»Εχουν γίνει λάθη στην Αριστερά, και στην Ελλάδα. Ε, και; Οπως τραγουδούσε παλαιότερα η Μαρία Δημητριάδη: "Ετσι κι αλλιώς η Γη θα γίνει κόκκινη. Ή κόκκινη από ζωή ή κόκκινη από θάνατο". Ζούμε για να δούμε αυτή τη μετάβαση». Αυτά μάς είχε πει ο γιατρός Γρηγοριάδης πριν από λίγα χρόνια. Ο άνθρωπος αυτός που μόχθησε, πάντα μα πάντα με χαμόγελο, για τον συνάνθρωπο.