Οι Κινέζοι βλέπουν στον Τραμπ το φάντασμα του Μάο

Ο Ding Xueliang ήταν ένθερμος πιστός και οπαδός του προέδρου Μάο Τσετούνγκ και ποτέ δεν είχε φανταστεί πως μια μέρα θα γινόταν σύγκριση του ιδρυτή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνα με έναν Αμερικανό πρόεδρο. 

Το 1966, σε ηλικία μόλις 13 ετών, ο γιος φτωχών αγροτών έγινε ένας από τους Κόκκινους Φρουρούς του Μάο. Συμμετείχε μαζί με εκατομμύρια νέους σε όλη την Κίνα στην Πολιτιστική Επανάσταση, μια δεκαετή αναταραχή που ξεκίνησε ο Μάο για να επαναφέρει τον απόλυτο έλεγχό του στο κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα - με  στόχο τη διατήρηση της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Σχεδόν έξι δεκαετίες αργότερα, ο Ding είναι ένας διακεκριμένος μελετητής της κινεζικής πολιτικής με έδρα το Χονγκ Κονγκ, με διδακτορικό από το Χάρβαρντ και διδάσκει για το καταστροφικό κίνημα που κάποτε αγκάλιασε.

Τους τελευταίους μήνες, έχει αρχίσει να παρατηρεί πως η Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο αντηχεί σε ένα απροσδόκητο μέρος του πλανήτη: την Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ.

Όπως αναφέρει το CNN, υπάρχουν βαθιές, ασύγκριτες διαφορές μεταξύ της θανατηφόρας βίας και του χάους που εξαπέλυσε ένας δικτάτορας σε ένα μονοκομματικό κράτος και των διχαστικών προσπαθειών ενός εκλεγμένου προέδρου να επεκτείνει την εκτελεστική εξουσία μέσα σε μια ώριμη δημοκρατία.

«Δεν είναι πανομοιότυπα. Αλλά σίγουρα υπάρχουν παραλληλισμοί», αναφέρει ο Ding. 

Καθώς ο Τραμπ ανατρέπει τους ίδιους τους θεσμούς, τις συμμαχίες και το ελεύθερο εμπόριο, κάποιοι στην Κίνα θυμούνται τον δικό τους πρώην ηγέτη, ο οποίος με επαναστατικό ζήλο γκρέμισε τον παλιό κόσμο πριν περίπου μισό αιώνα. 

Σε άρθρα και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, Κινέζοι μελετητές και σχολιαστές συγκρίνουν τον Τραμπ και τον Μάο. Κάποιοι αναφέρονται στην Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο, πλαγίως ενώ άλλοι τονίζουν την λαιμαργία που έχει ο Τραμπ για χάος, αυταρχισμό και λατρεία στο πρόσωπό του. 

Από την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ έχει αναστατώσει την ομοσπονδιακή γραφειοκρατία, διαλύοντας οργανισμούς, απολύοντας υπαλλήλους και μειώνοντας θέσεις εργασίας στη δημόσια διοίκηση. Παράλληλα, έχει εξαπολύει πόλεμο κατά της «woke» κουλτούρας, τα έχει βάλει με τα ελίτ πανεπιστήμια, όπως το Χάρβαρντ, ενώ έχει υποσχεθεί να φέρει την παραγωγή πίσω στις ΗΠΑ για να ανοίξουν περισσότερες θέσεις εργασίας. 

Στον Αμερικανό πρόεδρο, λέει ο Ding, παρατηρεί εντυπωσιακές ομοιότητες πως τον εκλιπόντα Κινέζο ηγέτη, που κάποτε λάτρευε ως νεαρός Ερυθροφρουρός.

Παρά τις τεράστιες διαφορές τους, μοιράζονται και οι δύο μια βαθιά περιφρόνηση για τις πνευματικές ελίτ, έχουν δυσπιστία απέναντι στον γραφειοκρατικό μηχανισμό και έχουν μια λαϊκιστική προσέγγιση που απευθύνεται στους αγρότες και τους εργάτες. 

«Ο Τραμπ μιμείται τον Μάο»

Κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, οι Κόκκινοι Φρουροί του Μάο κήρυξαν πόλεμο κατά των "τεσσάρων παλαιών" - τα έθιμα, τον πολιτισμό, τις παλιές συνήθειες και τις παλιές ιδέες - για να εξαλείψουν τα απομεινάρια του προ-κομμουνιστικού παρελθόντος της Κίνας. Μάλιστα, αυτό οδήγησε και στην καταστροφή ορισμένων από τα πιο πολύτιμα ιστορικά και πολιτιστικά αντικείμενα της χώρας.

Η εκστρατεία αυτή προήλθε από τη μακροχρόνια πεποίθηση του Μάο ότι «πρώτα καταστρέφουμε και μετά εγκαθιδρύουμε» - την ιδέα ότι τα παλιά συστήματα, ιδεολογίες ή θεσμοί πρέπει να κατεδαφιστούν προτού μπορέσουν να ανεγερθούν στη θέση τους νέα.

Προερχόμενος από μια φτωχή οικογένεια, ο Ding συμμετείχε με προθυμία σε δημόσιες συγκεντρώσεις ταπείνωσης των δασκάλων, διανοουμένων, κυβερνητικών αξιωματούχων και άλλων που χαρακτηρίζονταν ως εχθροί του οράματος του Μάο.

«Ήμουν ιδιαίτερα ενθουσιώδης με την Πολιτιστική Επανάσταση επειδή γεννήθηκα σε μια οικογένεια φτωχών αγροτών τρίτης γενιάς. Εκείνη την εποχή, ένιωθα ότι η Πολιτιστική Επανάσταση ήταν εξαιρετικά σημαντική για εμάς, ήταν υπέροχη», αναφέρει. 

Αλλά όπως έμαθε η Κίνα κατά τη διάρκεια της οδυνηρής εκείνης δεκαετίας, είναι πολύ πιο εύκολο να γκρεμίσεις πράγματα παρά να τα ξαναχτίσεις.

Το βίαιο κίνημα του Μάο έκλεισε τα σχολεία, παρέλυσε την κυβέρνηση, διέλυσε την οικονομία, κατέστρεψε θρησκευτικά και πολιτιστικά κειμήλια, με την αναταραχή να λήγει μετά τον θάνατο του Μάο το 1976. Οι ιστορικοί εκτιμούν ότι περίπου 500.000 – 2 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Τώρα, ορισμένοι Κινέζοι κοιτάζουν αυτό το ταραχώδες κεφάλαιο της δικής τους ιστορίας για να κατανοήσουν την αλλαγή που επιδιώκει ο Τραμπ στην Αμερική.

Οι ένθερμοι θαυμαστές του Μάο παρατηρούν πως ο Τραμπ έχει ένα αίσθημα υπερηφάνειας, το οποίο δανείστηκε από το επαναστατικό εγχειρίδιο του ανώτατου ηγέτη τους.

Ένας μπλόγκερ παρομοίασε ένα tweet του Τραμπ τον Φεβρουάριο, στο οποίο έγραφε πως «αυτός που σώζει την πατρίδα του δεν παραβιάζει κανέναν νόμο», με το εμβληματικό σύνθημα του Μάο: «Το να επαναστατείς είναι δικαιολογημένο».

He who saves his Country does not violate immoderate Law.

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) February 15, 2025

«Ο Τραμπ είναι ικανός στο να μιμείται τον πρόεδρο Μάο. Ο Τραμπ είναι ο πραγματικός αντίπαλος της Κίνας», ανέφερε ο  μπλόγκερ.

Άλλοι οπαδοί του Μάο επευφημούν τον Τραμπ για το γεγονός ότι πλησιάζει τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν, ενώ σνομπάρει την Ουκρανία και την Ευρώπη, δήλωσε ο Wu Qiang, ανεξάρτητος αναλυτής στο Πεκίνο που μελετά τις κινεζικές αντιλήψεις για τον Τραμπ.

Από την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ έχει κερδίσει το παρατσούκλι «Chuan Jianguo» ή «Τραμπ, ο οικοδόμος του έθνους» μεταξύ των Κινέζων εθνικιστών. Με αυτό υπονοούν πως κάνει την Κίνα πιο δυνατή, υπονομεύοντας την Αμερική.

Για ορισμένους Κινέζους φιλελεύθερους, ωστόσο, η σαρωτική επέκταση της εκτελεστικής εξουσίας του Τραμπ και οι επιθέσεις στην ελευθερία του Τύπου, την ακαδημαϊκή ανεξαρτησία και το κράτος δικαίου κατά τις πρώτες 100 ημέρες της δεύτερης θητείας του, έχουν προκαλέσει δυσπιστία και απογοήτευση.

«Πολιτιστική Επανάσταση» στις ΗΠΑ

Για χρόνια, οι Κινέζοι φιλελεύθεροι προειδοποιούσαν σιωπηλά για την επιστροφή στην εποχή της Πολιτιστικής Επανάσταση υπό τον Σι Τζινπίνγκ, τον ισχυρότερο ηγέτη μετά τον Μάο. 

Αφοσιωμένος μαθητής του πρώην ηγέτη, ο Σι ηγείται την Κίνα για χρόνια ενώ έχει περιορίσει τις ατομικές ελευθερίες με τρόπους, που οι επικριτές λένε ότι θυμίζουν εκείνη την εποχή.

Για αυτό είναι πιο εντυπωσιακό για ορισμένους Κινέζους φιλελεύθερους να βλέπουν μια αυταρχική στροφή στην Ουάσινγκτον.

Λιγότερο από ένα μήνα μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του Τραμπ, ο Zhang Qianfan, καθηγητής συνταγματικού δικαίου στο Πεκίνο, είχε ήδη θορυβηθεί από την εμφάνιση αυτού που αποκάλεσε «Πολιτιστική Επανάσταση αμερικανικού τύπου».

«Η Πολιτιστική Επανάσταση ήταν ουσιαστικά ένας αγώνας για την εξουσία», εξηγεί. 

Ο Μάο ήταν ανασφαλής σχετικά με την εξουσία του, που είχε διαβρωθεί από τρία χρόνια πείνας που προκάλεσε η καταστροφική εκστρατεία "Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός"- ενώ ήταν και καχύποπτος απέναντι στο κατεστημένο που είχε οικοδομήσει ο ίδιος, υποστηρίζοντας ότι «εκπρόσωποι της αστικής τάξης» είχαν τρυπώσει στο κόμμα, την κυβέρνηση, τον στρατό και τον πολιτιστικό τομέα.

Με παρόμοιο τρόπο, ο Τραμπ πιστεύει ότι το «βαθύ κράτος» τα έχει βάλει μαζί του. Και όπως ο Μάο, στράφηκε σε πιστούς εκτός του κατεστημένου για να αναδιαμορφώσει το σύστημα, δήλωσε ο Zhang.

«Ο Μάο εξαπέλυσε τους Κόκκινους Φρουρούς για να συντρίψουν την αστυνομία, τους εισαγγελείς και τα δικαστήρια, ώστε οι πιστοί επαναστάτες να μπορέσουν να πάρουν τον έλεγχο της κρατικής μηχανής», αναφέρει και τονίζει πως: «Ο Τραμπ έφερε τον Ίλον Μασκ και έξι νεαρά στελέχη της Silicon Valley στον Λευκό Οίκο με το λάβαρο της εξάλειψης της διαφθοράς, της σπατάλης και της αναποτελεσματικότητας - κάτι παρόμοιο με την 'Ομάδα Ηγεσίας της Πολιτιστικής Επανάστασης' που εισήλθε στην κεντρική ηγεσία του κόμματος». 

Ο Zhang ήταν εξίσου ανήσυχος και για τα αυξανόμενα σημάδια λατρείας στο πρόσωπο του Τραμπ.

Τον περασμένο μήνα, όταν είδε μια φωτογραφία με μια χρυσή καρφίτσα με το πρόσωπο του Τραμπ που φορούσε στο στήθος του ο Μπρένταν Καρ, πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών των ΗΠΑ, αρχικά πίστεψε ότι επρόκειτο για fake news.

Στην Κίνα, ένα τέτοιο σήμα φέρει βαρύ πολιτικό συμβολισμό. Κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, σήματα με το πρόσωπο του Μάο έφεραν οι Κόκκινοι Φρουροί και άλλα δημόσια πρόσωπα ως επίδειξη πίστης στον πρόεδρο και αφοσίωσης στην επανάσταση.

«Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του Τραμπ στην ορκωμοσία του, όλοι οι Ρεπουμπλικάνοι βουλευτές σηκώθηκαν όρθιοι και χειροκρότησαν με τέτοια θέρμη που συναγωνιζόταν τη Βόρεια Κορέα. Αυτά είναι βαθιά ανησυχητικά σημάδια», δήλωσε ο Zhang. 

Ο Τραμπ έχει φλερτάρει δημοσίως ακόμη και με την ιδέα να επιδιώξει μια αντισυνταγματική τρίτη θητεία, λέγοντας ότι «δεν αστειεύεται» και υποστηρίζοντας ότι «πολλοί άνθρωποι θέλουν να το κάνω».

Ο Μάο κυβέρνησε την Κίνα μέχρι τον θάνατό του. Ο Σι υπηρετεί την τρίτη θητεία του μετά την κατάργηση των ορίων της προεδρικής θητείας το 2018, σε μια κίνηση που επαινέθηκε από τον Τραμπ.

«Είναι πλέον πρόεδρος για όλη του τη ζωή, πρόεδρος για όλη του τη ζωή. Και είναι σπουδαίος», δήλωσε τότε ο Τραμπ σε δηλώσεις του σύμφωνα με το CNN. 

«Και κοιτάξτε, ήταν σε θέση να το κάνει αυτό. Νομίζω ότι είναι σπουδαίο. Ίσως πρέπει να το δοκιμάσουμε κι εμείς αυτό κάποια στιγμή», είπε, παίρνοντας μαθήματα από την Κίνα. 

«Φάρος της δημοκρατίας»

Πέρα από όλους τους παραλληλισμούς, οι πρώτες 100 ημέρες της δεύτερης θητείας του Τραμπ διαφέρουν ριζικά από την Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο, η οποία κατέστρεψε την Κίνα, και οδήγησε στον διωγμό εκατομμύρια ανθρώπων και τον θάνατο 1,7 εκατομμυρίων, σύμφωνα με την καταμέτρηση του ίδιου του κόμματος.

Σε αντίθεση με τον Μάο, ο Τραμπ δεν κινητοποίησε τους νέους σε όλη την Αμερική για να σχηματίσουν ένα πανεθνικό, αυτοοργανωμένο πολιτικό κίνημα. «Η επίθεση της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ ήταν κάπως παρόμοια, αλλά δεν απογειώθηκε - δεν έγινε μια εθνική εξέγερση στις ΗΠΑ», δήλωσε ο Ding, ο πρώην Ερυθροφρουρός.

Για τον Ding, οι δύο ηγέτες διαφέρουν επίσης δραματικά ως προς τις παγκόσμιες φιλοδοξίες τους.

«Ενώ η Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο είχε έναν μεγάλο στόχο για την Κίνα, να αντικαταστήσει τη Σοβιετική Ένωση και να γίνει η μόνη καθοδηγητική δύναμη για την παγκόσμια προλεταριακή επανάσταση, το κίνημα του Τραμπ δεν έχει ένα τόσο φιλόδοξο, διεθνιστικό όραμα», λέει. «Αντίθετα, ο Τραμπ έχει πλήξει εντελώς την εικόνα, την αξιοπιστία και την επιρροή της Αμερικής μέσα στο παγκόσμιο στρατόπεδο των φιλελεύθερων δημοκρατιών», τονίζει. 

Ωστόσο, ο Τραμπ αναδιαμορφώνει την παγκόσμια τάξη με πολλούς τρόπους. 

Έχει διαταράξει τη διατλαντική συμμαχία και έχει ωθήσει τους Ασιάτες συμμάχους να πληρώνουν περισσότερα για την προστασία των ΗΠΑ. Παράλληλα, έπληξε με σαρωτικούς δασμούς την Κίνα, πριν ανακοινώσει μείωση τους.

Ο Wu, πολιτικός αναλυτής στο Πεκίνο, πιστεύει ότι ο Τραμπ έχει μια σημαντική βάση υποστήριξης στην Κίνα - μεγαλύτερη από ό,τι πολλοί θα περίμεναν.

«Ο ενθουσιασμός για τον Τραμπ - από τους διανοούμενους και την ελίτ μέχρι τους απλούς ανθρώπους - αντανακλά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια για το σημερινό πολιτικό σύστημα της Κίνας», είπε.

Για πολλούς υποστηρικτές του Μάο, ο Τραμπ πυροδότησε την λαχτάρα τους για ένα πολιτικό κίνημα που μπορεί να φέρει την Κίνα πιο κοντά σε αυτό που θεωρούν ως κοινωνική ισότητα και ιδεολογική καθαρότητα της εποχής του Μάο, σημείωσε ο Wu.

Ορισμένοι στην επιχειρηματική κοινότητα πιστεύουν ότι η ριζοσπαστική προσέγγιση του Τραμπ μπορεί τελικά να ωθήσει την Κίνα να θεσπίσει τις επώδυνες μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται. Για τον Wu, η υποστήριξή τους στον Τραμπ σηματοδοτεί μια συμβολική χειρονομία: μια λαχτάρα για αλλαγή.

«Αυτό που δείχνουν είναι η επιθυμία να δουν ένα κίνημα σαν του Τραμπ, ή ακόμη και μια πολιτική αναταραχή τύπου Πολιτιστικής Επανάστασης, να λαμβάνει χώρα στην Κίνα - ένας τρόπος να ξεφύγουν από το status quo», είπε.

Ο Zhang, καθηγητής νομικής στο Πεκίνο, δήλωσε ότι ομοίως, η επανεκλογή του Τραμπ αντικατοπτρίζει την πολιτική δυσαρέσκεια στις ΗΠΑ.

«Σε αυτό το πλαίσιο, η "Πολιτιστική Επανάσταση" της Αμερικής μπορεί να θεωρηθεί ως μια απελπισμένη απάντηση στην αποτυχία της δημοκρατίας», είπε.

Αλλά ο Zhang πιστεύει ότι δεν υπάρχει λόγος να είμαστε υπερβολικά απαισιόδοξοι.

Μετά την τελευταία δεκαετία αναταραχής και καταστροφής του Μάο, η Κίνα απομακρύνθηκε από τους ιδεολογικούς και ταξικούς αγώνες και επικεντρώθηκε στην οικονομική ανάπτυξη. Ανοίχτηκε στον κόσμο και αγκάλιασε την παγκόσμια τάξη που βοήθησαν να δημιουργηθεί οι ΗΠΑ, και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

«Κάθε χώρα κάνει λάθη - αυτό που έχει σημασία είναι αν μπορεί να τα διορθώσει εγκαίρως», δήλωσε ο Zhang.

«Αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ, η κατάρρευση και η επιδιόρθωση του κοινωνικού τους συμβολαίου έχει εγκλωβιστεί σε έναν αγώνα δρόμου. Αν η Αμερική μπορέσει να επιδιορθώσει αυτό το συμβόλαιο πριν ο Τραμπ και το κίνημά του, το MAGA, προκαλέσουν μόνιμη ζημιά... τότε υπάρχει ακόμα ελπίδα. Ο "φάρος της δημοκρατίας" μπορεί να λάμψει ξανά», καταλήγει. 

Επιμέλεια: Αναστασία Κιτσικώστα 
 

Πηγή: skai.gr

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.