Οι παπαγάλοι φωλιάζουν στην Αθήνα: Πώς και γιατί η πρωτεύουσα έγινε καταφύγιο για εξωτικά πουλιά

Το CNN Greece αναζήτησε και φωτογράφησε τα χαριτωμένα πουλιά στο Γουδί, το Ρέμα Χαλανδρίου, το Ζάππειο, την Ευελπίδων, την Κηφισιά και τη Φιλαδέλφεια. Μικρές όμως εστίες κουρνιάζουν στο Πάρκο Τρίτση, ως και το λιμάνι του Πειραιά, όπως αποκάλυψαν ειδικοί στο CNN Greece.

Πώς, όμως, φώλιασαν στην Αθήνα τα ξενικά αυτά πτηνά; Ποια είναι η ευεργεσία τους στο οικοσύστημα και ποιες οι ανησυχίες για τις επιπτώσεις σε βάρος του;

Στα ερωτήματα αυτά απαντά στο CNN Greece ο δασολόγος - περιβαλλοντολόγος και μέλος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Παναγιώτης Λατσούδης.

Τα είδη παπαγάλων που φωλιάζουν στα κλαδιά των πάρκων της Αθήνας είναι τέσσερα: Ο Πράσινος Παπαγάλος (Δαχτυλιδολαίμης Ψιττακίσκος), ο Γκριζοπρόσωπος Παπαγάλος (Μυοψιττακός), ο Αλεξανδρινός (Ευπατρίδης Ψιττακίσκος) και ο Φαιοκέφαλος της Σενεγάλης.

Παπαγάλος κουρνιάζει στη νεοσσεία του

Νίκος Ραζής / CNN Greece

Ο πληθυσμός των δαχτυλιδολαίμηδων και των μυοψιττακών ανέρχεται κατά πρόσβαση στους 2000. Για τους μυοψιττακούς, όπως σημειώνει ο κ. Λατσούδης «είναι πιο δύσκολη η καταγραφή, διατί δεν κουρνιάζουν μαζί όπως οι δαχτυλιδολαίμηδες». Αξίζει να σημειωθεί, πως υπάρχει και ένας 2ος πυρήνας μυοψιττακών στον Πειραιά, ο οποίος δεν σχετίζεται με αυτόν της Αθήνας.

Υπάρχει επίσης ένας πληθυσμός Αλεξανδρινών, οι οποίοι πρωτοεμφανίστηκαν στη Φιλοθέη, τη δεκαετία του 1990. «Πλέον, όμως, όλος ο πληθυσμός τους εντοπίζεται στο Πάρκο Τρίτση στο Ίλιον, αλλά διασπείρονται στη περίγυρα περιοχή ως άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας, και είναι κατά πρόσβαση 50 πτηνά» αναφέρει ο ίδιος.

Στη χώρα μας έχει εντοπιστεί και ένα τέταρτο είδος παπαγάλων, αυτό των Φαιοκέφαλων της Σενεγάλης από την Αφρική.

Πρόκειται, ωστόσο, για ένα είδος που βρίσκεται σε ελάττωση πια και παραμένει άγνωστο αν έχει επιβιώσει ο πληθυσμός τους. Η τελευταία κίνηση που εντοπίστηκε ήταν στον Εθνικό Κήπο το '22 - 2023.

Παπαγαλάκι αναζητά βορά στο έδαφος

Νίκος Ραζής / CNN Greece

Οι δαχτυλιδολαίμηδες εντοπίζονται διάσπαρτα οπουδήποτε υπάρχει χώρος πρασίνου. Οι μυοψιττακοί εντοπίζονται στο ανατολικό μέρος του λεκανοπεδίου, από την Ηλιούπολη ως και την Κηφισιά.

Όπως σχολιάζει ο περιβαλλοντολόγος, «οριακά έχουν φτάσει στον Κηφισό, εμφανώς δεν υπάρχουν στα δυτικά προάστια. Υπάρχει επίσης ένας πληθυσμός στον Πειραιά, που έχει απλωθεί μεταξύ Κερατσινίου, Δραπετσώνας, Πειραιά και Νέου Φαλήρου.

Αποτελεί, όμως, όπως επαναλαμβάνει ο ίδιος, για διαφορετική εστία.

Η ιδιαιτερότητα των μυοψιττακών στη χώρα μας, είναι ότι γενούν σε δέντρα, αλλά συμπεριφέρονται ωσπεράν σαν τα περιστέρια, εμφανώς κατεβαίνουν στο έδαφος και μπορεί να τρώνε μαζί με τα περιστέρια ψίχουλα. Απεναντίας αυτή η συμπεριφορά δεν υιοθετείται από τους ψιττακίσκους.

Παπαγάλος που ζει στα πάρκα της Αθήνας

Νίκος Ραζής / CNN Greece

Πώς κατάφεραν να έρθουν στην Αθήνα οι παπαγάλοι;

«Όλα τα είδη παπαγάλων, όχι μόνο αυτά που είναι στην Αθήνα αλλά και σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις καθώς και σε άλλες πόλεις του κόσμου, διατί το ζήτημα είναι παγκόσμιας απήχησης, έχουν προέλθει από το εμπόριο άγρια ζωής, είτε εκούσια είτε ακούσια» όπως υπογραμμίζει ο κ. Λατσούδης.

«Δεν είναι μεταναστευτικά πουλιά» όπως ξεκαθαρίζει.

«Συμπτωματικά, παγκοσμίως, αυτή την χρονική περίοδο με την έντονη αστικοποίηση και την έντονη ζωοφιλία δημιουργείται το πεδίο, τα πουλιά αυτά βρίσκουν την ευκαιρία να πολλαπλασιαστούν».

Η ιστορία για το αεροδρόμιο του Ελληνικού

Πολλοί και πολλές μπορεί να έχουμε ακούσει την ιστορία του Ελληνικού, νομίζοντας ότι πρόκειται για έναν μύθο. Όπως εξηγεί, όμως, ο κ. Λατσούδης, δεν είναι μύθος.

«Στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και στην Αθήνα συγκεκριμένα, οι δαχτυλιδολαίμηδες ψιττακίσκοι, που είναι πιο διαδεδομένοι και οι οποίοι κατά ένα μέρος ξεκίνησαν από την αδυναμία ολοκλήρωσης κάποιων εκτελωνισμών στο αεροδρόμιο του Ελληνικού» σημειώνει ο επιστήμονας.

Διευκρινίζει όμως ότι δεν είναι μια η αιτία δημιουργίας αποικιών ή εστιών παπαγάλων στην Ελλάδα ή στην Αθήνα».

«Αλλά είναι βέβαιο ότι αυτό το ατύχημα είχε συνέχεια, εμφανώς υπήρχαν και άλλοι παπαγάλοι αφέθηκαν στη φύση, είτε εκούσια, είτε ακούσια».

Οι Μυοψιττακοί που απελευθερώθηκαν από το άλσος Χωροφυλακής

Οι Μυοψιττακοί που παρατηρεί κανείς ή καμιά όταν περπατά στην Καισαριανή, προήλθαν στην Αθήνα από το άλσος Χωροφυλακής. Πώς; Όπως εξηγεί ο περιβαλλοντολόγος «υπήρχε μια μικρή συγκέντρωση πτηνών στο πάρκο του άλσους χωροφυλακής την οποία συντηρούσε ο Δήμος Αθηναίων. Κάποια στιγμή, λίγο μετά το 2000 άνοιξαν τα κλουβιά κατά λάθος, βγήκαν κάποιοι παπαγάλοι αυτού του είδους, οι οποίοι φάνηκε πως ήταν πολύ προσαρμοστικοί στο νέο περιβάλλον και άρχισαν να φτιάχνουν φωλιές στα πεύκα ακριβώς πάνω τα κλαδιά».

Αυτό το είδος, στη συνέχεια, επεκτάθηκε σταδιακά προς τον Εθνικό Κήπο, στη Νέα Σμύρνη και αυτή τη στιγμή εξαπλώνεται στο ανατολικό τμήμα του λεκανοπεδίου από την Ηλιούπολη ως την Κηφισιά.

Ένα τεχνητό οικοσύστημα διαμορφωμένο αποκλειστικά από τον άνθρωπο

Όπως αναλύει ο επιστήμονας οι παπαγάλοι «καλύπτουν έναν θώκο, μια θέση, που έμενε κενή και η οποία ουσιαστικά διαμορφώθηκε από τον άνθρωπο».

«Κάποτε πέρδικες στο λεκανοπέδιο υπήρχαν πέρδικες, φρυγανοτόπια, δάση, υπήρχε, εμφανώς μια άλλη χλωρίδα και πανίδα» σημειώνει ο κ. Λατσούδης για να συμπληρώσει πως σε έτει 2025 στο κλεινόν άστυ έχει διαμορφωθεί μια χλωρίδα και πανίδα κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του ανθρώπινου παράγοντα.

Παπαγάλος στο κέντρο της Αθήνας

Νίκος Ραζής / CNN Greece

«Αυτό το νέο οικοσύστημα που έχει διαμορφωθεί περιλαμβάνει εξωτικά είδη στους κήπους και τα πάρκα, βλάστηση ώριμη. Πρόκειται για ένα τεχνητό οικοσύστημα που περιλαμβάνει ευκαλύπτους από την Αυστραλία, Καζουαρίνες από τον Ειρηνικό, φυτά από όλο τον κόσμο, στα οποία οι παπαγάλοι βρίσκουν βορά και καταλαμβάνουν αυτό το θώκο που δεν έχει καταληφθεί από άλλα είδη». «Το μεγαλύτερο ποσοστό των φυτών που βλέπουμε τριγύρω, που είναι η βάση της τροφικής πυραμίδας, δεν έχει σχέση με την αυτόχθονη χλωρίδα» όπως τονίζει ο περιβαλλοντολόγος.

Γιατί δεν θα δούμε έναν παπαγάλο στην Πάρνηθα

«Γενικά η αστική πανίδα περιλαμβάνει ένα πολύ συγκεκριμένο φάσμα ειδών που ονομάζονται ανθρωπόφιλα. Τέτοια είδη είναι τα περιστέρια ή οι δεκαοχτούρες, είδη που δεν θα τα δει κανείς στην Πάρνηθα ή τον Υμηττό» προσθέτει.

Με το αστικό περιβάλλον, λοιπόν, να αποτελεί προϊόν ανθρώπινης παρέμβασης, οι παπαγάλοι συμπληρώνουν το νέο οικοσύστημα.

Απαντώντας στις φωνές που θέλουν τα ξενικά είδη να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην αυτόχθονη χλωρίδα και πανίδα της χώρα, ο κ. Λατσούδης επισημαίνει πως αυτή είναι μια γενίκευση.

«Πράγματι σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να δημιουργούν. Μιλώντας όμως για ένα τεχνητό οικοσύστημα, στο οποίο το συμπληρώνεται ένα κενό με βάση το κοινωνικό και περιβαλλοντικό περιορισμοί που έχει δημιουργηθεί».

Παπαγαλάκια συμφιλιωμένα με την ανθρώπινη παρουσία

Νίκος Ραζής / CNN Greece

Διότι, όπως υπογραμμίζει ο όμοιος «δεν είναι μόνο το περιβάλλον ιδιαίτερο, είναι και το κοινωνικό περιβάλλον ιδιαίτερο». Τι σημαίνει αυτό; «Το γεγονός ότι οι παπαγάλοι βρίσκονται σε μια πόλη, στην οποία οι άνθρωποι δεν θα τα κυνηγήσουν, δεν θα πάρουν τα μωρά από τις φωλιές τους - κάτι που μπορεί στο παρελθόν να γινόταν» δείχνει ότι η μεσιτεία των ανθρώπων στο φυσικό περιβάλλον τελικά το διαμορφώνει καθοριστικά.

Την ίδια ώρα, υπάρχει η θορύβηση της επέκτασης των φτερωτών αυτών «φίλων» της Αθήνας, στο αγροτικό περιβάλλον. Στην περίπτωση της Ελλάδας, πάντως, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι παπαγάλοι καταστρέφουν για παράδειγμα τις καλλιέργειες ή τη χλωρίδα.

Η τάση, δε, που πράγματι καταγράφεται είναι ο ανθρωπόφιλος πάστα που δείχνει ότι όσο πιο κοντά στο μητροπολιτικό κέντρο βρίσκεσαι, τόσο μεγαλύτερος είναι ο πληθυσμός και όσο βγαίνεις προς τα προάστια περιορίζεται.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι «οι βραδινές κούρνιες στο κέντρο της Αθήνας μπορεί να φτάνουν τα 500 και τα 1.000 πουλιά, ενώ όταν παρατηρείς τους πληθυσμούς τους προς την Ελευσίνα ή προς τη Ραφήνα, ο πληθυσμός δεν φτάνει ούτε τα 20 πουλιά».

«Εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τη φυσική μας κληρονομιά πρέπει να την αφήσουμε ανέγγιχτη»

Εάν κάτι μας διδάσκει η ιστορία των παπαγάλων στη χώρα μας και καταδεικνύει η συνέντευξη με τον κ. Λατσούδη, είναι σε τέλει ο αποφασιστικός ρόλος που διαδραματίζει η ανθρώπινη μεσιτεία στο περιβάλλον. Μια μεσιτεία που μοιάζει να αλλάζει τα πάντα περίγυρα μας.

«Εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τη φυσική μας κληρονομιά πρέπει να αφήσουμε ανέγγιχτη τη φυσική μας κληρονομιά»: Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει ο περιβαλλοντολόγος μέσω του CNN Greece .

Όπως εξηγεί ο όμοιος «η κύρια αιτία που υποβαθμίζει τη φυσική μας κληρονομιά, είναι η καθυπόταξη και αλλοίωση των εθνικών μας πάρκων ή επιπλέον και των περιοχών Natura, από παρεμβάσεις και έργα, τα οποία μετατρέπουν τους πνεύμονες αυτούς οξυγόνου από συστήματα φυσικής κληρονομιάς, σε ανθρωπογενή συστήματα. Δεν φταίνε οι παπαγάλοι της πόλης».

Τη στιγμή, λοιπόν, που η Αθήνα αποτελεί ένα καθαρά ανθρωπογενές περιβάλλον, για τον κ. Λατσούδη «οι παπαγάλοι, όταν κουρνιάζουν το βράδυ κατά εκατοντάδες μαζί, μπορούν να προσφέρουν τον χειμώνα ένα από τα ωραιότερα θεάματα που μπορεί να αντικρίσει κανείς στην πόλη».