«Οιδίπους Τύραννος»: ένα μοναδικό κατόρθωμα!

Πρώτη φορά πηγαίναμε σε αυτό τον χώρο – είναι και νέος, μία χορευτική παράσταση έχει γίνει μόνο εκεί. Ηταν παλιό συνεργείο της ΦΙΑΤ: υπέροχος χώρος, βιομηχανικός, ωστόσο κατά έναν περίεργο τρόπο οικείος και όχι ψυχρός. Προφανώς έχει ζητήματα ακουστικής, αλλά είναι στο κέντρο στο Κουκάκι, πολύ κοντά στο μετρό και εκεί που περπατάς και θα προσπερνούσες ένα ακόμα συνεργείο αυτοκινήτων, τώρα μπαίνεις για να δεις θέατρο. Αυτό αποτελεί τον αντίποδα του λεγόμενου «εξευγενισμού», αλλά με την κακή, πολύ κακή έννοια που έχει λάβει πλέον παγκοσμίως. Και λέμε το αντίθετο, γιατί στην περίπτωση του θεάτρου/χώρου ΦΙΑΤ δεν έγινε καμία αλλαγή στην εικόνα του χώρου, το κτίριο παρέμεινε, η χρήση του άλλαξε: κάποτε μας άλλαζε μπουζί και ζάντες, τώρα μας αλλάζει το βλέμμα.

Και πώς να μη γίνει κάτι τέτοιο, αφού με το που ξεκίνησε η παράσταση αντιληφθήκαμε πως πρόκειται να συμβεί μπροστά στα μάτια μας κάτι που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο: στην παράσταση «Οιδίποδας Τύραννος» σε σκηνοθεσία Σοφίας Αντωνίου, ο Χάρης Χαραλάμπους-Καζέπης απαγγέλλει ολόκληρη την τραγωδία, απολύτως ολόκληρη, ενσαρκώνοντας όλους τους ρόλους. Να το ξαναπώ; Ενας ηθοποιός μόνος του απαγγέλλει ολόκληρη την τραγωδία του Σοφοκλή, ερμηνεύοντας όλους τους ρόλους – και το κάνει εξαιρετικά. Δεν μας έλειψε κανένας άλλος ηθοποιός επί σκηνής, τη γέμιζε με το διαρκώς κινούμενο σώμα και τον λόγο του! Ακόμα και τώρα που το γράφω και ενώ το έχω δει, δεν μπορώ να το πιστέψω... Κι όμως, ο κυπριακής καταγωγής Χάρης Χαραλάμπους-Καζέπης τα κατάφερε: φανταζόμαστε ότι θα πρέπει να τον ρωτούσες «Τι κάνεις Χάρη;» και να απαντούσε λέγοντας ολόκληρη την τραγωδία, καθώς δεν θα έπρεπε να λέει τίποτε άλλο τον τελευταίο καιρό, ωστόσο ο ίδιος, γελώντας με τα όσα του λέμε, μας απάντησε πως δεν ήταν μεν εύκολο (την έλεγε και την έγραφε πολλές φορές σε καθημερινή βάση), αλλά ήταν κάτι που το ήθελε πολύ.

«Πρόκειται για ένα κείμενο που από την πρώτη στιγμή που το διάβασα, στη δραματική σχολή, κατοίκησε μέσα μου βαθιά. Με γοήτευσαν όλα του τα στοιχεία: ο ποιητικός λόγος του Σοφοκλή, τα υψηλά νοήματα, οι συμβολισμοί, οι ιδέες που φέρει το καθένα από τα πρόσωπα του δράματος, η μοναδική αστυνομική νουάρ πλοκή του, η αριστοτεχνική του δομή, οι καταιγιστικές ανατροπές, το χιούμορ που τόσο σοφά εμφανίζεται τη στιγμή που νιώθεις ότι το έχεις ανάγκη. Επέστρεφα σε αυτό συνέχεια μέσα στα χρόνια, έψαχνα κάθε μετάφραση, διάβαζα μελέτες και αναλύσεις και έχω δει και αρκετές του παραστάσεις», μας λέει ο Χάρης. Ο ίδιος ουσιαστικά ενσαρκώνει έναν περιπλανώμενο αφηγητή, «μεταφέροντας την ιστορία ενός ανθρώπου και ενός τραύματος, χωρικά αλλά και χρονικά – από γενιά σε γενιά» όπως μας λέει η σκηνοθέτρια. Αυτός ο περιπλανώμενος παραμυθάς, ο ραψωδός «που μπορεί ανά πάσα στιγμή, όπου σταθεί κι όπου βρεθεί, με το τίποτα, να αφηγηθεί, να αναπαραστήσει μια ιστορία, έναν μύθο, ένα βίωμα, είτε αυτός βρίσκεται στην αγορά της αρχαίας Βαβυλώνας, είτε βρίσκεται στην αγορά της αρχαίας Αθήνας, είτε βρίσκεται στη σημερινή Βαρβάκειο» είναι κάτι το ασύλληπτο και σωστά το τονίζει ο Χάρης. «Το ερώτημα που απασχολεί και τους δύο μας, και εμένα και τη Σοφία ως σκηνοθέτιδα, είναι κοινό», συνεχίζει. «Σ’ αυτό τον κόσμο που μεταβάλλεται και αλλάζει συνεχώς, εμείς ποιοι είμαστε; Ξέρουμε; Μήπως πρέπει να αψηφήσουμε το κόστος και να μάθουμε τελικά, πριν παρασυρθούμε από το τσουνάμι της μετάλλαξης; Κι αν έστω παρασυρθούμε, μπορούμε τουλάχιστον να παραμείνουμε “όρθιοι”; Αυτό κάνει και ο Οιδίποδας, αυτό κάνει και ο περιπλανώμενος χωροχρονικά αφηγητής της ιστορίας του στην παράστασή μας: προσπαθεί να ανακαλύψει τον ίδιο του τον εαυτό, αφηγούμενος αυτή την ιστορία. Να ανακαλύψει τον εαυτό του μέσα από μια αφήγηση με συνοχή για να αποκτήσει συνοχή και η ταυτότητά του».

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει και το λιτό, σχεδόν υπαρξιακό σκηνικό: «Ο Οιδίποδας δεν τιμωρείται· λυτρώνεται. Η αυτοτύφλωση είναι μια πράξη αυτογνωσίας και όχι αυτοκαταστροφής. Μαζί με τη σκηνογράφο και εικαστικό Μαριλένα Καλαϊτζαντωνάκη, δημιουργήσαμε ένα περιβάλλον μνήμης και σπαραγμάτων, έναν κόσμο λοιμού, ο οποίος στο τέλος εξαγνίζεται – και εξαγνίζεται μόνο με το αίμα. Ο θεατής δεν παρακολουθεί παθητικά· βρίσκεται μέσα στη δίνη του έργου, συνυπάρχει στην αποκάλυψη» μας λέει η Σοφία Αντωνίου και, πράγματι, με τον τρόπο που είναι στημένα και τα καθίσματα ακόμα, γίνεσαι κομμάτι συμμετοχικό αυτής της δίνης. Οσο για το φινάλε, αυτό θα το αφήσουμε να το ζήσετε. Επειτα από 90΄ βιωματικής κατάθεσης του ήρωα επί σκηνής, τελικά μπορεί να ανοίξει μια πόρτα προς την κάθαρση.

ℹ️ Κάθε Παρ.-Κυρ. στις 21.00, στον νέο θεατρικό χώρο ΦΙΑΤ (Φαλήρου 97, Κουκάκι, 5 λεπτά από το μετρό Συγγρού-Φιξ). Εως 1/06/2025. Προπώληση: www.ticketservices.gr