Οταν οι επιθεωρητές Εργασίας ανακαλύπτουν τα ίχνη της βίας

Τρία χαστούκια με την ορμή μιας θυμωμένης γυναίκας στο πρόσωπο μιας νεαρής, μητέρας ενός ανήλικου. Η πρώτη είναι η εργοδότρια, η δεύτερη είναι η εργαζόμενη για 830 μικτά τον μήνα, 730 καθαρά, σε μικρή επιχείρηση ταχυμεταφορών και διανομών στα δυτικά προάστια της Αθήνας.

Η εργαζόμενη δέχτηκε επίθεση και βιαιοπραγία από την εργοδότριά της κατά τη διάρκεια της εργασίας της. Ευτυχώς, δεν δίστασε και κατήγγειλε το περιστατικό σωματικής κακοποίησης στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας. Η καταγγελία της προκάλεσε τη διαδικασία της εργατικής διαφοράς. Ωστόσο, το βασικό ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι επιθεωρητές σε αυτές τις περιπτώσεις που παραμένουν κρυμμένες και συχνά αναπόδεικτες είναι τα στοιχεία στα οποία θα βασιστούν για να τεκμηριώσουν την παράβαση. Αλλά επειδή υπάρχουν επιθεωρητές, όπως οι εν λόγω στο Περιστέρι, που ψάχνουν και κάνουν καλά τη δουλειά τους, αξιοποίησαν ό,τι μπορούσε να αξιοποιηθεί ως αποδεικτικό υλικό. Χρειάστηκε πολλή δουλειά και στη συνέχεια θα απαιτηθεί και η συνδρομή αδέκαστων δικαστών γιατί η εργοδότρια που χειροδίκησε είχε το θράσος να προχωρήσει και σε απόλυση της εργαζόμενης. Αλλά η εργαζόμενη, που κινείται και νομικά, είναι βέβαιο ότι θα δικαιωθεί.

Το περιστατικό αναδεικνύει μια ασύλληπτης σφοδρότητας βία στο εργασιακό περιβάλλον. Η εξέλιξη του επεισοδίου αποδεικνύει ότι η προσφυγή στην Επιθεώρηση όλων όσες και όσοι αντιλαμβάνονται ή υπόκεινται σε συμπεριφορές βίας και παρενόχλησης στην εργασία δεν είναι χαμένος χρόνος. Ελεγκτές επιθεωρητές σκύβουν πάνω από τα προβλήματα και εισπράττουν τεράστια ηθική ανταμοιβή.

Πόσο συχνά είναι ανάλογα φαινόμενα βίας στο εργασιακό περιβάλλον, ρωτήσαμε τη Σταυρούλα Παπαδημητρίου, πρόεδρο του Συλλόγου Εργαζομένων Επιθεώρησης Εργασίας και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΑΔΕΔΥ…

«Πολλές φορές περιγράφουμε την ελληνική αγορά εργασίας σαν εργασιακή ζούγκλα. Ομως, ακόμα και εμείς που το εκφωνούμε στην πραγματικότητα ενδόμυχα μέσα μας ευχόμαστε ο χαρακτηρισμός «ζούγκλα» να είναι σχηματικός και υπερβολικός. Ολοι ευχόμαστε να έχει χαρακτηριστικά συμβολικά. Δυστυχώς οι εμπειρίες που αποκομίζουμε εμείς οι εργαζόμενοι στην Επιθεώρηση Εργασίας μάς πείθουν ότι η βία και στις τρεις μορφές της (δηλαδή σωματική, ψυχολογική και σεξουαλική) είναι συχνό φαινόμενο στην αγορά εργασίας. Οντως, αυτή η σιωπηλή πανδημία της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία, όπως χαρακτηρίζεται διεθνώς, έχει πλήξει σφοδρά την ελληνική αγορά εργασίας. Και δυστυχώς πολύ συχνά διαπιστώνουμε περιπτώσεις που φτάνουν στη σωματική βία, στη χειροδικία δηλαδή. Ευτυχώς μετά την κύρωση της ΔΣΕ 190 με τον νόμο 4808/21, παρ’ όλα τα κενά και τις ελλείψεις του μας δίνει κάποια νομικά εργαλεία εμάς στις Επιθεωρήσεις για να παρέμβουμε και να στηρίξουμε τα θύματα βίας και παρενόχλησης. Κυρίως η κύρωση της σύμβασης συνέβαλε στο να γίνει αυτή η “σιωπηλή πανδημία ορατή”. Αυτό καθίσταται προφανές από την αύξηση των καταγγελιών στην Επιθεώρηση Εργασίας για θέματα βίας και παρενόχλησης: από 151 καταγγελίες το 2022 φτάσαμε στις 230 το 2023 και στις 318 το έτος 2024».

● Ποιες είναι οι δυσκολίες για την τεκμηρίωση της βίαιης παρενόχλησης κατά τη διαδικασία ελέγχου από τους επιθεωρητές Εργασίας;

«Λόγω του νομοθετικού πλαισίου όπως έχει διαμορφωθεί, όπως αναλυτικά περιγράφουν οι συνάδελφοί μου στην τελευταία ετήσια έκθεση, υπάρχουν πολλές δυσκολίες στο πεδίο ώστε να θεμελιωθεί η κάθε καταγγελία και έτσι να προστατευτούν ουσιαστικά ο καθένας και η καθεμιά που προσφεύγουν για καταγγελία στις υπηρεσίες μας. Αν και γνωρίζω ότι οι συνάδελφοί μου παλεύουν προσεγγίζοντας με σθεναρό, αντικειμενικό, αμερόληπτο και πάνω απ’ όλα ανθρώπινο τρόπο την κάθε συγκεκριμένη περίπτωση και με φιλότιμο προσπαθούν να αξιοποιήσουν κάθε δυνατότητα ώστε να λειτουργήσει το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο πραγματικά προστατευτικά, δεν τα καταφέρνουν πάντα καθώς δυστυχώς οι βίαιες αυτές συμπεριφορές δεν αφήνουν ορατά ίχνη ώστε να θεμελιωθούν παραβάσεις ή να οδηγούν σε απτό αποτέλεσμα.

»Αυτός είναι ο λόγος που όταν καταφέρνουμε με πολλή προσπάθεια, διάβασμα, αυτοσχεδιασμό να τεκμηριώσουμε τους ισχυρισμούς του καταγγέλλοντος -καταγγέλλουσας στην προκειμένη περίπτωση- μας δίνει μεγάλη χαρά και ηθική ικανοποίηση. Μας χαροποιεί επίσης το γεγονός ότι η κάθε μας νίκη θα αποτελέσει ένα καλό παράδειγμα που θα δώσει ελπίδα σε εργαζόμενους να διεκδικήσουν το αυτονόητο δικαίωμά τους για έναν χώρο εργασίας απαλλαγμένο από βία και παρενόχληση. Γιατί ό,τι και να λένε στη δημόσια σφαίρα περί μονιμότητας και αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων, εμείς οι ίδιοι οι εργαζόμενοι είμαστε οι αυστηρότεροι κριτές του έργου που παράγουμε κάτω από αντίξοες συνθήκες, με ελλείψεις προσωπικού, κινήτρων και εργαλείων να κάνουμε σωστά τη δουλειά μας. Η καλύτερη και ουσιαστικότερη αξιολόγηση είναι η δυνατότητα να κάνουμε σωστά τη δουλειά μας με τρόπο που να προάγει το κοινό καλό, με όλους τους κινδύνους που παράγει η παρέμβασή μας σε ένα πεδίο μάχης για εμάς τους ίδιους», σημειώνει η Σταυρούλα Παπαδημητρίου.