Πανελλήνιες 2025: Πώς να προστατεύσετε τα μάτια σας από το πολύωρο διάβασμα

Ωστόσο το μεγαλύτερο τμήμα της μαθησιακής διαδικασίας γίνεται με την όραση, συνεπώς το τελευταίο που θα χρειάζονταν θα ήταν να εκδηλώσουν προβλήματα όπως η ξηροφθαλμία, η κούραση των ματιών, η θολωμένη όραση, το αίσθημα καύσου (κάψιμο), η δακρύρροια και οι πονοκέφαλοι που συχνά συνοδεύουν το πολύωρο διάβασμα, ιδιαίτερα μπροστά σε μια οθόνη.

«Το σύνδρομο ψηφιακής κόπωσης των ματιών είναι πολύ συχνό και όσο περισσότερο χρησιμοποιεί κανείς ηλεκτρονικούς υπολογιστές, φορητός υπολογιστής και κινητά τόσο περισσότερο κινδυνεύει να το εκδηλώσει. Το σύνδρομο είναι μια συγκέντρωση οφθαλμολογικών και οπτικών συμπτωμάτων που οφείλονται κυρίως στην αδιάκοπη εστίαση των ματιών στην οθόνη που οδηγεί σε ελλιπές βλεφάρισμα. Μελέτες έχουν δείξει ότι τέσσερις ως επτά στους 10 μαθητές Λυκείου και φοιτητές που διαβάζουν για τις εξετάσεις τους παρουσιάζουν συμπτώματα χαρακτηριστικά του συνδρόμου», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

Ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

Το αδιάλειπτο διάβασμα σε μια οθόνη, όμως, δεν είναι το μόνο που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στα μάτια, προσθέτει ο καθηγητής. Εξίσου επιβαρυντικό είναι και το πολύωρο, χωρίς διακοπή διάβασμα από βιβλία και συγγράμματα.

Ρόλο μπορεί επίσης να παίξουν το έντονο άγχος, η ένδεια άσκησης, η φτωχής ποιότητας διατροφή, η υπερκατανάλωση καφεΐνης ή/και η ένδεια ύπνου, καθώς δημιουργούν ένα περιβάλλον που ευνοεί την ξηροφθαλμία και θολώνει την όραση.

Ευτυχώς οι νέοι μπορούν να κάνουν πολλά για να προστατεύσουν τα μάτια και την όρασή τους. «Πρέπει να χρησιμοποιούν κατ' αρχάς την κοινή λογική και να κάνουν διακοπή σε τακτά χρονικά διαστήματα. Κάθε εξηκοντάλεπτο διαβάσματος, με ή χωρίς οθόνη, απαιτεί τουλάχιστον μερικά λεπτά ανάπαυσης. Στη διάρκειά τους, τα μάτια πρέπει να συγκεντρώνονται σε κάτι που βρίσκεται πολύ μακριά, ούτως όθεν να ξεκουράζεται ο μηχανισμός της προσαρμογής των ματιών», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Μαζί με τα μάτια θα ξεκουράζεται λίγο και η σπονδυλική στήλη, ο αυχένας και η πλάτη, που επίσης υποφέρουν τις μέρες του διαβάσματος ή της εργασίας υπό μεγάλη ένταση. «Σε τέτοιες συνθήκες δύσκολα προσέχει κανείς τους βασικούς εργονομικούς κανόνες της άνετης θέσης καθίσματος, της χαλάρωσης του αυχένα, της καλής εργονομίας μεταξύ οθόνης, φωτισμού, ματιών, αυχένα, σώματος κ.λπ. Το επακόλουθο είναι να καταπονείται ο κορμός και να εκδηλώνονται συχνά πόνοι και ενοχλήματα στον αυχένα, τους ώμους και τη μέση», προσθέτει.

Εξίσου σημαντικό είναι να βλεφαρίζετε τακτικά: «Τα βλέφαρα πρέπει να ανοιγοκλείνουν κάθε 2 δευτερόλεπτα, αλλά κατά το πολύωρο διάβασμα αυτό μειώνεται σε 10 δευτερόλεπτα ή και σπανιότερα ακόμα. Η συνέπεια είναι να "στεγνώνουν" περισσότερο τα μάτια, διότι εκτίθενται επί περισσότερη εξηκοντάλεπτο στο περιβάλλον», συνεχίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Η σωστή υγρασία του χώρου όπου διαβάζει ο μαθητής και η θερμοκρασία είναι 2 ακόμα παράγοντες που πρέπει να προσέξει. Χώροι με πολύ χαμηλή υγρασία καταπονούν περισσότερο τα μάτια. Το ίδιο και χώροι με σκόνη.

Άλλες καλές στρατηγικές για να ξεκουράζετε τα μάτια σας είναι να εναλλάσσετε το διάβασμα στην οθόνη με διάβασμα από βιβλία. Φροντίστε επίσης να κοιτάζετε έξω από το παράθυρο για λίγα λεπτά ανά 2 κεφάλαια επανάληψης που τελειώνετε. Να αποφεύγετε, όμως, να διαβάζετε σε υπαίθριους χώρους με ηλιοφάνεια, διότι ο υπερβολικός φωτισμός προκαλεί λάμψεις στην οθόνη που καταπονούν τα μάτια. Μπορείτε όμως να διαβάζετε έξω το απόγευμα, σε σκιερό χώρο, εφ' όσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες.

Να προσαρμόζετε επίσης την φωτεινότητα και την διάσταση της οθόνης του υπολογιστή/λάπτοπ σας, όθεν να μην αισθάνεστε ότι πιέζονται τα μάτια σας. Προσπαθήστε ακόμα να κάθεστε με ίσια πλάτη και με την οθόνη σε επαρκή απόσταση (τουλάχιστον 50 εκατοστά) από τα μάτια σας. Αντίστοιχα, μην σκύβετε πάνω από το βιβλίο όταν διαβάζετε: πρέπει να απέχετε τουλάχιστον 25 εκατοστά από αυτό.

Να αποφεύγετε να διαβάζετε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι ή στο πάτωμα, διατί υπό αυτές τις συνθήκες δεν θα απέχουν αρκετά τα βιβλία και οι οθόνες από τα μάτια σας.

Πολύ σημαντική είναι και η σωστή φροντίδα των φακών επαφής. Κατ' αρχάς, εφ' όσον διαβάζετε στο σπίτι, είναι προτιμότερο να φοράτε τα διορθωτικά γυαλιά σας. Είναι επίσης σημαντικό να τηρείτε σχολαστικά τις οδηγίες συντήρησης που ορίζει ο κατασκευαστής τους. Αν φοράτε βρώμικους φακούς επαφής, κινδυνεύετε να εκδηλώσετε λοίμωξη ή φλεγμονή των ματιών που μπορεί να σας κοστίσει τις εξετάσεις σας. Για παν ενδεχόμενο, μην κοιμάστε φορώντας τους φακούς σας, ακόμα κι αν είναι κατάλληλοι για μεταχείριση μέρα και νύχτα. Αν εξάλλου νιώθετε στεγνά τα μάτια σας όταν τους φοράτε, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τεχνητά δάκρυα.

«Οι περισσότεροι μαθητές μπορούν επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο να αφαιρεθεί η μεταχείριση των γυαλιών και των φακών επαφής με κάποια διαθλαστική παρέμβαση, που μπορούν να συζητήσουν με τον οφθαλμίατρό τους. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να διαχειριστούν το δυσφροσύνη τους, να τρέφονται υγιεινά (με έμφαση σε φρούτα και λαχανικά που περιέχουν βιταμίνες απαραίτητες για υγιή μάτια), να μην το παρακάνουν με την καφεΐνη, να κοιμούνται αρκετά και να ακολουθούν τους στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής των ματιών, καθαρίζοντας απαλά τα βλέφαρα με το καθημερινό μπάνιο και αποφεύγοντας την κοινή μεταχείριση προϊόντων καλλωπισμός με άλλα άτομα. Να θυμούνται τέλος ότι δεν τεκμηριώνεται η θεωρία ότι τα μάτια παθαίνουν μόνιμες βλάβες από το πολύ διάβασμα. Οι οφθαλμοί κουράζονται όπως οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματός μας όταν το καταπονούμε και χρειάζονται την αντίστοιχη ξεκούραση και φροντίδα», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.