«Ρήτρα εξαίρεσης» & «Ταμείο Ανάπτυξης» στο παζάρι για το πόσο «ενωμένη» μπορεί να μείνει η ΕΕ, απέναντι στους δασμούς

Για την Ενωμένη Ευρώπη οι δασμοί του Τραμπ δεν είναι ένα οικονομικό/εμπορικό ζήτημα, αλλά – όπως έχουν υποστηρίξει τα Οικονοκλαστικά – δοκιμασία αντοχής της… εσωτερικής συνοχής της σαν ΕΕ.

Αν το 2008 και η κρίση χρέους ήταν μια πρώτη πολύ ισχυρή δοκιμασία αντοχής για το Ευρώ, το 2025 με την είσοδο Τραμπ στον Λευκό Οίκο έχει όλες τις προοπτικές για να είναι το μεγάλο τεστ αντοχής για την ίδια την οντότητα ΕΕ όπως την ξέρουμε σήμερα.

Ο Τράμπ άλλωστε το έχει ξεκαθαρίσει αρκετές φορές, ώστε να μην υπάρχει παρεξήγηση, η ΕΕ «φτιάχτηκε για να μας εκμεταλλεύονται». Και για την Ουάσιγκτον οι διαπραγματεύσεις για τους δασμούς αφορούν την κάθε χώρα της ΕΕ ξεχωριστά.

Στις Βρυξέλλες το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά και η κα Φον Ντερ Λάιεν ήδη το έχει αισθανθεί στο… πετσί της από την περιφρονητική συμπεριφορά του Αμερικανού πρόεδρου μέχρι σήμερα. Όπως επίσης το έχουν καλά αντιληφθεί και οι «ισχυροί» της Ευρώπης, που έτσι κι αλλιώς επιδιώκουν ξεχωριστές και αυτόνομες «επαφές» με τον Τραμπ, με τον Μερτς να κάνει το δικό του παιχνίδι αυτές τις μέρες στην Ουάσιγκτον.

Το βασικό χαρτί του Τραμπ απέναντι στην Ευρώπη είναι ότι οι ΗΠΑ είναι η μεγάλη εξαγωγική αγορά της ΕΕ, αλλά δεν εξάγουν όλες οι χώρες της ΕΕ τα ίδια πράγματα στις ΗΠΑ.

Κατά συνέπεια οι γενικευμένοι δασμοί «χτυπάνε» διαφορετικά τις οικονομίες της Ευρωζώνης και σε μία διαπραγμάτευση με τις ΗΠΑ κάθε ευρωπαϊκή χώρα έχει πολύ διαφορετικά συμφέροντα να υπερασπίσει από την… διπλανή της. Εκεί ακριβώς είναι που δοκιμάζονται οι αντοχές της εσωτερικής συνοχής της ΕΕ και κατά συνέπεια του ευρώ.

Η πίεση είναι τόσο αυξημένη που κάνει πολλούς στην ΕΕ να λένε ότι ίσως είναι καιρός να «ξαναδούμε» τι κάνουμε με Ρωσία και Κίνα…

Φυγόκεντρες και κεντρομόλες δυνάμεις

Απέναντι στις «φυγόκεντρες» δυνάμεις στο εσωτερικό της ΕΕ που πολλαπλασιάζονται από την πίεση της Ουάσιγκτον, αλλά και από τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην ΕΕ (π.χ. αποτελέσματα εκλογών στην Πολωνία), οι «κεντρομόλες» δυνάμεις της Κομισιόν και της ΕΚΤ επιχειρούν να τραβήξουν τα σχοινιά και να συγκρατήσουν τον κεντρικό έλεγχο με ότι έχουν στα χέρια τους.

Σ’ αυτό το σημείο έρχεται η Κομισιόν και η πολλαπλώς αμφισβητούμενη πρόεδρός της, να χρησιμοποιήσουν δύο «χαρτιά» που έχει στα χέρια της, το Ταμείο Ανάπτυξης και την «ρήτρα εξαίρεσης» δαπανών για αμυντικές δαπάνες.

Και προσπαθεί να το κάνει αυτό ακόμα και με τον εκβιαστικό συνδυασμό των δύο μαζί και του Ταμείου και της «ρήτρας εξαίρεσης».

Όλα αυτά μπαίνουν στο τραπέζι αύριο στην συνεδρίαση του Κολεγίου των Επιτρόπων, στο οποίο η πρόεδρος προειδοποιεί αφ’ ενός ότι δεν θα υπάρξει παράταση του Ταμείο Ανάπτυξης και ότι 31.12.2026, το Ταμείο κλείνει και όποιος πήρε – πήρε.

Αφ’ εταίρου βάζει όρους εφαρμογής στην «ρήτρα εξαίρεσης» την οποία θέλει να θέσει υπό την αίρεση των μακροοικονομικών προβλέψεων του αναθεωρημένου Προγράμματος Σταθερότητας, ήτοι να προσαρμόσει την όποια δημοσιονομική ευελιξία παρέχει η ρήτρα, στα όρια που θέτει έτσι κι αλλιώς το Σύμφωνο σε κάθε χώρα ξεχωριστά.

Αυτή η στάση της Κομισιόν της επιτρέπει να «εκβιάσει» – ή τουλάχιστον έτσι νομίζει η κα Φον Ντερ Λάιεν – τις χώρες μέλη όσο αφορά την στάση που θα κρατήσουν η κάθε μία στις διαπραγματεύσεις με την Ουάσιγκτον, ώστε να μη μπει στην άκρη η Κομισιόν και ο ρόλος της συνολικά στην ΕΕ.

Για το Ταμείο Ανάκαμψης είναι δεδομένο πλέον ότι πολλές από τις χώρες μέλη θα χάσουν μεγάλα ποσά αν το Ταμείο κλείσει τον Αύγουστο (τελευταία ημερομηνία αίτησης προς το Ταμείο). Και κάποιες άλλες – όπως η Ελλάδα – που έχουν μεν απορροφήσει, αλλά δεν έχουν εκτελέσει τα έργα για τα οποία έχουν απορροφήσει τα ποσά, θα υποχρεωθούν να τα επιστρέψουν.    

Όσο για την «ρήτρα εξαίρεσης» και την δημοσιονομική ευελιξία που θα μπορούσε να προκύψει, είναι στο «χέρι» της Κομισιόν να αυξομειώσει τα περιθώρια, σε συνάρτηση με την δημοσιονομική προοπτική, που ορίζεται από το επικαιροποιημένο Σύμφωνο Σταθερότητας και προσδιορίζεται από την Κομισιόν.

Σ’ αυτή την διελκυστίνδα ανάμεσα στις «Φυγόκεντρες» και τις «Κεντρομόλες» δυνάμεις στο εσωτερικό της ΕΕ, που έχουν πυροδοτηθεί  από τις δασμολογικές επιθέσεις του Τραμπ, παίζεται η τύχη της επόμενης ημέρας της «Ενωμένης Ευρώπης» και κυρίως της Ευρωζώνης και του ευρώ. Ζόρικο καλοκαιράκι έρχεται…