«Θέλουν να ξεγράψουν το μέλλον της Γάζας»

● Πώς πήρατε την απόφαση να πάτε; Δεν σκέφτεται ένας άνθρωπος ότι εκεί «κινδυνεύω άμεσα»;

Νομίζω ότι θα είναι κάποιος χαζός να μην το σκεφτεί. Εχουν μέχρι τώρα σκοτωθεί 1.400 υγειονομικοί. Το σκέφτεσαι, αλλά επίσης σκέφτεσαι ότι στη γενιά μας είναι το σημαντικότερο πράγμα που έχει συμβεί. Η πρώτη γενοκτονία που... ζούμε ζωντανά σε live streaming. Νομίζω ότι πιο δύσκολο είναι να αποφασίσει κανείς ότι αυτό δεν τον αφορά. Ή τον αφορά αλλά από απόσταση. Δεν ξέρω, είναι ότι είμαι και γιατρός. Η ιατρική έχει να κάνει με το να βλέπεις ανθρώπους που σε έχουν ανάγκη. Θεωρούσα ότι είναι υποχρέωσή μου. Είναι και ένας τρόπος να καταλάβουν και οι άνθρωποι στην Παλαιστίνη ότι δεν συμμερίζεται η πλειονότητα των ανθρώπων τις αποφάσεις των κυβερνήσεών τους. Σκέφτηκα ότι αν δεν μπορώ να αλλάξω την πολιτική της κυβέρνησής μου στην Ελλάδα, μπορώ τουλάχιστον να δείξω έμπρακτα ότι δεν συμφωνώ με αυτήν.

Ενα πράγμα που δεν περίμενα είναι πόσο έντονα παρακολουθούν τι συμβαίνει σε εμάς, στη Δύση. Δηλαδή τις διαδηλώσεις που γίνονται για την Παλαιστίνη, σε ποιες χώρες γίνονται, από ποιους γίνονται, πόσο μεγάλες είναι. Εχουν πολύ ξεκάθαρη άποψη για το τι συμβαίνει.

● Επιστρέψατε πριν από λίγες ώρες. Ποιες σκέψεις επικρατούν;

Δύο πράγματα. Το πρώτο –που θα φανεί κάπως παράξενο– είναι ότι γυρνάω με μια πιο αισιόδοξη άποψη από ό,τι είχα πριν πάω. Αυτό που δεν περιμένει κανένας είναι στην πράξη ότι οι Παλαιστίνιοι δεν είναι μόνο θύματα. Είναι μια απίστευτα ενεργή, ζωντανή, αλληλέγγυα, μορφωμένη κοινωνία, για την οποία, αν ο σκοπός ήταν να διαλυθεί ο κοινωνικός ιστός της, δεν το έχουν καταφέρει. Με πολλούς τρόπους και από πολλές πλευρές είναι ισχυρότερος από αυτό που έχουμε τώρα στην Ελλάδα.

Το δεύτερο πράγμα είναι η αίσθησή μου ότι πρόκειται για έναν πόλεμο κυρίως εναντίον των παιδιών, που δεν μπορεί να εξηγηθεί με το γνωστό επιχείρημα «είναι μεγάλο το ποσοστό των παιδιών στη Γάζα, άρα στατιστικά θα έχουν πολλά παιδιά θύματα». Θεωρώ ότι σε μεγάλο βαθμό έχει να κάνει με μια στοχευμένη επίθεση, το έχει πει και ένας βουλευτής των Ισραηλινών ότι «τα παιδιά είναι το μέλλον τους, άρα είναι διπλά σημαντικό να τα χτυπάμε σε σχέση με τους ενηλίκους». Ωστόσο, αυτήν την πολιτική δεν φανταζόμουν ότι θα μπορούσα να τη δω τόσο έντονα.

Από τους ασθενείς που εγώ αντιμετώπισα, ήταν συντριπτικά μεγαλύτερο το ποσοστό των παιδιών σε σχέση με τους ενηλίκους. Μιλάμε για ηλικίες 9 χρόνων, 8, 11, 6... Τα παιδιά που έβλεπα εγώ είχαν τραύματα στον τράχηλο. Τραύματα λίγων μόλις χιλιοστών από θραύσματα, που είχαν όμως πολύ μεγάλη ταχύτητα εισόδου. Εβλεπες στον λαιμό τους μια πολύ μικρή οπή, αλλά κάνοντας την αξονική καταλάβαινες ότι είχε διαλυθεί ο λάρυγγάς τους, η τραχεία τους, η σπονδυλική στήλη. Είναι μικρές βολίδες. Πρόσφατα είχαμε και μια έκθεση εξοπλιστικών στην Ελλάδα. Οπότε θα μπορούσαν αυτά τα παιδιά να «χρησιμεύσουν» για να δείξουν πόσο... αποτελεσματικές είναι αυτές οι βόμβες, που όταν σκάνε, στέλνουν πάρα πολλά μικρά θραύσματα τα οποία καλύπτουν μια τεράστια επιφάνεια. Και οτιδήποτε βρίσκεται εκεί διαπερνάται από αυτά. Αυτά τα θραύσματα κατακρεουργούν κυριολεκτικά τα παιδιά. Υπάρχουν βέβαια και τα νεκρά παιδιά, που τα βλέπαμε στο νεκροτομείο... Καθημερινά έφταναν στο νοσοκομείο 200 με 300 τραυματίες. Χοντρικά μπορείς να υπολογίσεις ότι είναι περίπου 1 προς 3 η αναλογία νεκρών προς τραυματίες.

Το νοσοκομείο Νάσερ

● Σε ποια κατάσταση βρίσκεται το Νοσοκομείο Νάσερ αυτή τη στιγμή;

Χτυπήθηκε δύο φορές το διάστημα που βρισκόμουν εκεί. Μία από τις ανησυχίες που είχαμε πριν να πάμε με την ομάδα μου ήταν ότι είχε χτυπηθεί ξανά τον Μάρτιο. Οταν είχαν στοχεύσει, υποτίθεται, κάποιο ηγετικό στέλεχος της Χαμάς, είχε χτυπηθεί ο χειρουργικός όροφος.

Οι πρώτες τρεις εβδομάδες μου πέρασαν χωρίς το νοσοκομείο να γίνει στόχος. Εγινε δύο φορές στόχος την τελευταία εβδομάδα πριν φύγω. Την προηγούμενη Τετάρτη [14/5]. Εμείς κοιμόμασταν μέσα, μέναμε όλη μέρα στο νοσοκομείο. Για την ασφάλειά μας. Δεν μπορούσαμε να φύγουμε καθόλου. Οριακά μπορούσαμε να βγούμε στο προαύλιο.

Ημασταν στον τέταρτο όροφο που ήταν τα χειρουργεία, η εντατική μονάδα και οι κοιτώνες των ξένων γιατρών. Χτυπήθηκε ο τρίτος όροφος, ακριβώς από κάτω. Τρεις και μισή το πρωί, η μονάδα εγκαυμάτων. Στόχος ήταν ένας δημοσιογράφος. Σκοτώθηκε ο δημοσιογράφος, το γειτονικό του κρεβάτι και τραυματίστηκαν οι νοσηλεύτριες. Πέντε μέρες μετά χτυπήθηκε ξανά το προαύλιο με το φαρμακείο του νοσοκομείου. Το πρώτο χτύπημα ήταν με δύο drones, το δεύτερο έγινε με πύραυλο.

Το νοσοκομείο όπου δούλεψα, επί δύο μήνες το είχαν καταλάβει οι Ισραηλινοί, τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2024. Οσοι γιατροί είχαν μείνει στο νοσοκομείο βασανίστηκαν. Τους έβαζαν στη σειρά έναν έναν και τους χτυπούσαν. Είχαν απαχθεί συνολικά γύρω στους 80. Από αυτούς 40 δεν γνωρίζουμε πού βρίσκονται ή αν ζουν. Σκότωσαν πολλούς επί τόπου

● Καταφέρατε να βγείτε έξω στην πόλη; Ποια είναι η εικόνα;

Ναι, βγήκα παρότι δεν μας το επέτρεπαν. Μετά από τρεις εβδομάδες δεν άντεχα άλλο. Ητανε τρομαχτική η καταστροφή. Υπήρχαν δρόμοι όπου τα κτίρια ήταν συστηματικά ισοπεδωμένα. Και όπως μου έλεγε ο «ξεναγός» μου, ο συνάδελφός μου, όλα αυτά είχαν ανθρώπους μέσα. Τετραώροφα που έχουν πέσει οι πλάκες η μ’ια πάνω στην άλλη. Και τότε συνειδητοποιείς πόσοι άνθρωποι ζούσαν εκεί. Η αδερφή του συναδέλφου μου, του «ξεναγού» μου, που είναι ειδικευόμενος, είχε σκοτωθεί τον δεύτερο μήνα του βομβαρδισμού μαζί με τον γιο της ενώ ήταν έγκυος στον όγδοο μήνα, στο δεύτερο παιδί... Σχεδόν καθένας από τους συναδέλφους μου είχε νεκρούς στην οικογένειά του· αν όχι στη στενή, στην ευρύτερη. Επίσης δεν υπήρξε ούτε ένας που να μην είχε αναγκαστεί να εκκενώσει το σπίτι του, και όχι μία φορά, πολλές. Ενας senior γιατρός είχε αναγκαστεί να εκκενώσει το σπίτι του 10 φορές.

● Και πού έμεναν μετά;

Κάποιοι από αυτούς έμεναν σε σκηνές. Ενας συνάδελφός μου, ο Αχμεντ, έμενε τους τελευταίους πέντε μήνες σε σκηνές. Ο άλλος είχε μείνει και τις 10 φορές σε σπίτια συγγενών ή φίλων. Τα σπίτια στη Γάζα, ξέρετε, δεν λειτουργούν ατομικά. Δηλαδή πάντοτε θα βρίσκει κάποιος κάποιον για να μπορέσει να κοιμηθεί. Δεν υπάρχει η λογική ότι «το σπίτι μου δεν χτυπήθηκε, άρα θα είμαι στην οικογένειά μου κανονικά». Θα γεμίσει τα δωμάτια με τα ξαδέρφια, τους φίλους τους, τους συγγενείς σου που δεν έχουν σπίτι.

Η Γάζα σκεφτείτε ότι δεν είχε άστεγους και πριν από τον «πόλεμο». Σε αντίθεση με τις πόλεις μας, στη Γάζα δεν υπήρχαν άστεγοι. Υπάρχει μια κουλτούρα, μια λογική –γι’ αυτό λέω ξανά για την αλληλεγγύη–, μια κουλτούρα που δεν επιτρέπει σε κάποιον να κοιμάται και δίπλα του κάποιος άλλος να μένει στον δρόμο. Ο κόσμος γνωρίζει ότι ανά πάσα στιγμή είναι στόχος. Ο ρυθμός που έπεφταν οι βόμβες ήτανε πραγματικά φοβερός. Μετά από λίγο καιρό το συνήθιζες, αλλά δεν περνούσαν πάνω από πέντε-δέκα λεπτά χωρίς να ακούσεις έκρηξη από κάποια βόμβα. Η Γάζα είναι μικρή. Τη μέρα πέφτανε 500-600 βόμβες. Ακόμα κι αν τη χωρίσεις σε τέσσερις τομείς, αντιστοιχούν σε καθέναν τουλάχιστον 100 εκρήξεις τη μέρα.

● Πώς είναι η κατάσταση τώρα με τον πλήρη αποκλεισμό;

Ολα τα πράγματα έχουν χειροτερέψει πάρα πολύ. Είναι το χειρότερο διάστημα σε όλη την περίοδο της γενοκτονίας. Εμείς ήμασταν σχετικά «ευνοημένοι» –ως Δυτικοί και γιατροί–, είχαμε εξασφαλισμένο το συσσίτιο. Ρύζι δηλαδή επί έναν μήνα. Το φαγητό μας ήταν ρύζι. Αποκλειστικά. Δεν υπήρχε κάτι άλλο. Κάποιες φορές μπήκαν και φασόλια μαζί με το ρύζι. Δεν υπήρχαν λαχανικά. Δεν υπήρχαν πρωτεΐνες, ψάρια, φρούτα, κρέας προφανώς όχι. Θα σας το πω απλά: οι συνάδελφοί μου είχαν χάσει 26 κιλά από την αρχή της γενοκτονίας. Εγώ στον ένα μήνα έχασα γύρω στα 8 κιλά.

● Πώς σας περιέγραφαν οι συνάδελφοι τους μήνες που προηγήθηκαν;

Μου έλεγε ένας συνάδελφος Ισπανός ότι όταν είχαν έρθει οι Ισραηλινοί στο νοσοκομείο όπου υπήρχε ο μαγνητικός τομογράφος, προσπαθούσαν να καταστρέψουν τα πάντα. Αλλά ο μαγνητικός είναι ένα τεράστιο μηχάνημα. Είναι σαν ένα αυτοκίνητο. Ακόμα και αν το πυροβολήσεις, μπορεί να επισκευαστεί. Οπότε φέρανε έναν ειδικό μηχανικό ώστε να τον καταστρέψει μόνιμα. Γιατί ακόμα κι αν έσκαγε βόμβα δίπλα του, μπορεί να τον επιδιορθώνανε. Επρεπε να έρθει ένας ειδικός που να ξέρει την καρδιά του μηχανήματος ώστε να το καταστήσει μη λειτουργικό. Και έκανε ακριβώς αυτό τον περασμένο Φεβρουάριο.

Στο δικό μας νοσοκομείο, οι Ισραηλινοί περνούσαν από τους θαλάμους που ήταν οι θερμοκοιτίδες και τις σπάγανε συστηματικά μία μία. Τις θερμοκοιτίδες με τον υποκόπανο! Αυτά έχουν καταγραφεί από τους συναδέλφους μου. Το νοσοκομείο, όπου δούλεψα, επί δύο μήνες το είχαν καταλάβει οι Ισραηλινοί, τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2024. Οσοι γιατροί είχαν μείνει στο νοσοκομείο βασανίστηκαν. Τους έβαζαν στη σειρά έναν έναν και τους χτυπούσαν. Είχαν απαχθεί συνολικά γύρω στους 80. Από αυτούς 40 δεν γνωρίζουμε πού βρίσκονται ή αν ζουν. Σκότωσαν πολλούς επί τόπου.

Αν ψάξει κανείς να βρει γιατί κάποιοι γιατροί στοχοποιήθηκαν σε σχέση με άλλους, υπάρχει μια λογική σε αυτό. Δεν ήταν τυχαίο. Συνήθως ήταν αυτοί που ήταν οι καλύτεροι στο είδος τους. Για παράδειγμα, υπήρχε ένας γιατρός που έκανε τα κοχλιακά εμφυτεύματα. Αυτός έγινε από την πρώτη στιγμή στόχος. Ακριβώς γιατί ήταν αυτός που θα μπορούσε να ξαναδημιουργήσει, ήταν κλειδί για την παροχή της φροντίδας. Αντίστοιχα στα πανεπιστήμια αυτοί που στοχοποιήθηκαν από την πρώτη στιγμή ήταν αυτοί που είχαν το μεγαλύτερο ακαδημαϊκό έργο. Η λογική είναι ότι «θέλουμε να ξεγράψουμε το μέλλον της Γάζας», αυτούς που θα μπορούσαν να την ξαναφτιάξουν. Είτε ακαδημαϊκά είτε κλινικά είτε ακόμα και καλλιτεχνικά.

● Πώς είναι το ηθικό του κόσμου;

Θα σας πω για την ομάδα μου, για τους γιατρούς. Υπήρχε ο Γιάσερ, ο οποίος έπασχε από κατάθλιψη. Πολλοί άλλοι αντιμετώπιζαν τα πράγματα με πολύ μεγάλη δύναμη. Ξέρετε κάτι; Εχουν πολύ καλά συστήματα αλληλοϋποστήριξης. Και επίσης η σχέση που έχουν με τη θρησκεία είναι μια πάρα πολύ υγιής σχέση. Τους βοηθά πραγματικά, πιστεύουν, αλλά με έναν τρόπο που δεν αποκλείει τους άλλους. Ποτέ δεν αισθάνθηκα σαν μη μουσουλμάνος. Η θρησκεία εκεί λειτουργεί ως ένας τρόπος αλληλεγγύης, αλληλοϋποστήριξης, υπομονής, χωρίς τίποτα επιθετικό. Πάνω από όλα, όμως, υπάρχει κούραση και εξάντληση. Στο βάθος του μυαλού όλων υπάρχει η σκέψη ότι θέλουν να τους εξοντώσουν. Να τους διώξουν από τη Γάζα. Παρακολουθούν όλη μέρα στο Αλ Τζαζίρα τα νέα. Και εκεί τα νέα είναι η ζωή σου, δεν είναι κάτι θεωρητικό. Είναι το μέλλον τους. Μου λέγανε ότι αυτή τη φορά «αν μας δώσουν ξανά εντολές εκκένωσης, δεν θα φύγουμε. Θα μείνουμε εδώ. Εχουμε κουραστεί. Αν φύγουμε, το σπίτι μας δεν θα το βρούμε ξανά. Προτιμάμε να πεθάνουμε όλοι μαζί στο σπίτι μας από το να πεθάνουμε στους δρόμους». Και το έλεγαν με μια πολύ ήρεμη αποφασιστικότητα, χωρίς τάση ηρωισμού.