Υπ. Παιδείας: Έως 10 χρόνια κάθειρξη για επιθέσεις μέσα σε Πανεπιστήμια προβλέπει το νέο νομοσχέδιο

Η διαβούλευση θα διαρκέσει ως την Τρίτη 22 Ιουλίου 2025, στις 10:00, και το νομοσχέδιο είναι διαθέσιμο για ανάγνωση και υποβολή σχολίων στον σύνδεσμο ΕΔΩ.

Τι προβλέπει το νομοσχέδιο

Ειδικότερα, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, νέο νομοθετικό περιορισμοί για την προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας και την αντιμετώπιση της βίας στα πανεπιστήμια, νέο θεσμικό περιορισμοί για την ανώτατη διάρκεια φοίτησης και τις δυνατότητες ολοκλήρωσης σπουδών στα ΑΕΙ, καθώς επίσης και πρόβλεψη για συμβουλή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία «Ελληνορθόδοξη Ιερά Βασιλική Αυτόνομη Μονή του Αγίου και Θεοβάδιστου όρους Σινά στην Ελλάδα».

Ακολουθούν αναλυτικά οι νομοθετικές ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου

Α) Νέο Νομοθετικό Πλαίσιο για την Προστασία της Ακαδημαϊκής Ελευθερίας και την Αντιμετώπιση της Βίας στα Πανεπιστήμια

Όπως αναφέρεται σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου Παιδείας, με το παρόν νομοσχέδιο η κυβέρνηση, «ανταποκρινόμενη στην απαίτηση για έμπρακτη προστασία της ακαδημαϊκής ζωής και με σεβασμό στην αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ και σε συνέχεια της σημαντικής μεταρρύθμισης του ν. 4777/2021, […] προχωρά στις απαραίτητες αλλαγές για την εξασφάλιση της πλήρους εφαρμογής του νόμου, στο περιορισμοί μιας συνολικής και θεσμικής αντιμετώπισης της βίας εντός των πανεπιστημιακών χώρων εκ μέρους της Πολιτείας, με τελικό σκοπό τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας των ιδρυμάτων, την ανεμπόδιστη εκγύμναση της ελευθερίας του λόγου, και της ακαδημαϊκής ελευθερίας, και την αντιμετώπιση φαινομένων υψηλής απαξίας κατά της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας, καθώς και κατά των εγκαταστάσεων και της περιουσίας των ΑΕΙ».

Σκοπός Σχεδίου Νόμου

Στο ίδιο σημείωμα σημειώνεται ότι το πλάνο νόμου στοχεύει στη οζεία δυσλειτουργιών του ν.4777/2021, την αντιμετώπιση χρόνιων παθογενειών στον χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης και τη θεμελίωση ενός συνεκτικού νομοθετικού πλαισίου άμεσης και αποτελεσματικής δράσης απέναντι στη βία και την παραβατικότητα, αλλά και αυστηρής λογοδοσίας, επωφελεία της φοιτητικής και της ακαδημαϊκής κοινότητας. «Εφαρμόζοντας καλές διεθνείς πρακτικές και σεβόμενοι το αυτονόητο δικαίωμα κάθε νέου στην γνώση και την μόρφωση, η πολιτεία κάνει απλά το δέον της απέναντι στην κοινωνία», τονίζεται χαρακτηριστικά.

Έξι Κεντρικοί Άξονες

Η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία διαπνέεται από βασικούς κανόνες που ενισχύουν το αίσθημα ασφάλειας στους πανεπιστημιακούς χώρους και πηγάζει μέσα από έξι κεντρικούς άξονες που αφορούν:

Την ενίσχυση του ποινικού οπλοστασίου, την καθιέρωση μηχανισμού άμεσης αντίδρασης, τον εξορθολογισμό της πειθαρχικής διαδικασίας και διασφάλιση λογοδοσίας, την αξιοποίηση τεχνικών μέσων ελεγχόμενης πρόσβασης και ταυτοποίησης, την άμεση επιβάρυνση των υπαιτίων με αποζημίωση για φθορά ή καταστροφή δημόσιας περιουσίας και τη συμβουλή Εθνικού Παρατηρητηρίου Βίας και κατάρτιση σχεδίου πρόληψης παραβατικών συμπεριφορών.

Βασικά σημεία νομοθετικής παρέμβασης:

1) Ενίσχυση του Ποινικού Οπλοστασίου:

• Επέκταση του άρθρου 168 ΠΚ, όθεν η έννοια της «διατάραξης λειτουργίας υπηρεσίας» να καλύπτει ρητά πλέον, για πρώτη φορά, και τη λειτουργία των πανεπιστημίων.
• Αυστηροποίηση ποινών για οργανωμένες και βίαιες ενέργειες, ως και κάθειρξη 10 ετών, σε περιπτώσεις σοβαρών επιθέσεων και φθορών.
• Νέες διατάξεις για άμεση απαγόρευση εισόδου των κατηγορουμένων σε πανεπιστημιακούς χώρους, αμέσως μετά τη δίωξη.
• Την εποπτεία αναλαμβάνει ειδικά ορισμένος εισαγγελέας σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη, με κεντρικό συντονισμό από αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

2) Καθιέρωση Αυτοδίκαιων Κυρώσεων:

• Άμεση αναστολή φοιτητικής ιδιότητας για όσους παρανομούν.
• Αφαίρεση δικαιωμάτων πρόσβασης, παροχών και συμμετοχής σε ακαδημαϊκές δραστηριότητες.
• Οριστική διαγραφή σε περιπτώσεις αμετάκλητης καταδίκης για βαριά κακουργήματα.

3) Εξορθολογισμός της Πειθαρχικής Διαδικασίας και διασφάλιση λογοδοσίας:

• Θεσμοθέτηση ενός ενιαίου Πειθαρχικού Συμβουλίου ανά Ίδρυμα, με νέα σύνταξη και δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα.
• Ρήτρα θεσμικής ευθύνης για τα διοικητικά όργανα που αδρανούν, με πειθαρχικές ποινές ως παύση από το αξίωμα.
• Μετατροπή της πειθαρχικής διαδικασίας σε απολύτως δεσμευτική θεσμική υποχρέωση, κατοχυρωμένη με σαφή όρια, υποχρεώσεις και συνέπειες, όθεν η προστασία της ακαδημαϊκής λειτουργίας να εδράζεται όχι μόνο στο περιεχόμενο του κανόνα, αλλά και στην εγγυημένη εφαρμογή του.

4) Τεχνικά Μέσα Ελεγχόμενης Πρόσβασης και Ταυτοποίησης:

• Καθιέρωση ψηφιακού συστήματος ελεγχόμενης πρόσβασης με μεταχείριση ακαδημαϊκής ταυτότητας.
• Λειτουργία επιπέδων ελέγχου και κέντρου επιχειρήσεων.
• Εγκατάσταση μέσων παρακολούθησης με αυστηρές εγγυήσεις προστασίας τωνπροσωπικών δεδομένων όλων.
• Το περιορισμοί δεν μένει σε θεωρητικό επίπεδοαλλά τίθεται σε παραγωγική λειτουργία, αφού το ΥΠΑΙΘΑ βεβαιωθεί σε σύμπραξη με τα ιδρύματα ότι είναι έτοιμες οι υποδομές, τα πρωτόκολλα ασφαλείας και τις εγγυήσεις προστασίας δεδομένων.

5) Αποζημίωση για Φθορές Δημόσιας Περιουσίας:

• 'Αμεση διαδικασία τεκμηρίωσης και κοστολόγησης ζημιών σε σύντομες χρονικές προθεσμίες.
• Καταλογισμός στους υπαίτιους, με βεβαίωση ποσού το οποίο θα εισπράττεται όπως κάθε οφειλή προς το Δημόσιο.

6) Σύσταση Εθνικού Παρατηρητηρίου Βίας στα Πανεπιστήμια:

• Καταγραφή περιστατικών βίας και σχεδίαση προληπτικών δράσεων.
• Προώθηση κουλτούρας μηδενικής ανοχής στη βία και τον εκφοβισμό.

Β) Νέο θεσμικό περιορισμοί για την ανώτατη διάρκεια φοίτησης και τις δυνατότητες ολοκλήρωσης σπουδών στα ΑΕΙ.

Όπως επισημαίνεται στο ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου Παιδείας, «με γνώμονα τον σεβασμό στην απόπειρα όλων των φοιτητών, αλλά και την χητεία για θεσμική αξιοπιστία και αξιοκρατία κατά την διάρκεια των σπουδών», η κράτος και το υπουργείο «προχωρούν σε μια ουσιαστική κόψιμο που υπηρετεί έναν διττό, βαθιά κοινωνικό και αναπτυξιακό στόχο»:

• Διασφάλιση της δυνατότητας ολοκλήρωσης σπουδών για όσους έχουν ήδη προχωρήσει σημαντικά στο πρόγραμμα, μέσω στοχευμένων μηχανισμών υποστήριξης.
• Τίθενται σαφή όρια και εγγυήσεις διαφάνειας για την εύρυθμη λειτουργία των πανεπιστημίων, στον ευρωπαϊκό βηματισμό που πρέπει να έχει.

Κύριες παρεμβάσεις της μεταρρύθμισης

1) Καθιέρωση ανώτατης διάρκειας φοίτησης με σαφή όρια

• Επιβεβαιώνεται η βούληση μεταρρύθμισης του Ν. 4957/2022 σύμφωνα με τον οποίο ορίζεται ανώτατος χρόνος σπουδών (ελάχιστη διάρκεια +4 ή +6 εξάμηνα).
• Σε περίπτωση υπέρβασης, προβλέπεται αυτοδίκαιη διαγραφή 2 μήνες μετά την ολοκλήρωση της επαναληπτικής εξεταστικής του Σεπτεμβρίου.

2) Μηχανισμός τελευταίας ευκαιρίας» για ενεργούς φοιτητές

• Παράταση φοίτησης ως 2 εξάμηνα (ή τρία, αν απαιτείται πρακτική εκγύμναση ή διπλωματική εργασία).
• Αφορά φοιτητές που έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον το 75% των απαιτούμενων πιστωτικών μονάδων.

3) Ευέλικτες ρυθμίσεις για ειδικές κατηγορίες

• Δυνατότητα μερικής φοίτησης και αναστολής ως 2 έτη για εργαζόμενους, φοιτητές με αναπηρία, γονείς ανηλίκων, εγκυμονούσες, αθλητές υψηλών διακρίσεων και φοιτητές με σοβαρά προβλήματα υγείας.

4) Νέα ευκαιρία μέσω κατατακτηρίων εξετάσεων

• Αύξηση ποσοστού εισακτέων από 12% στο 20%, ενώ σε περιφερειακά ΑΕΙ και Θεολογικές Σχολές φτάνει το 30%.
• Δικαίωμα συμμετοχής και για φοιτητές που διαγράφηκαν λόγω υπέρβασης του χρόνου, εφόσον έχουν κατοχυρώσει τουλάχιστον 120 πιστωτικές μονάδες.

Γ) Σύσταση Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία «Ελληνορθόδοξη Ιερά Βασιλική Αυτόνομη Μονή του Αγίου και Θεοβάδιστου όρους Σινά στην Ελλάδα», ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων

Με το παρόν πλάνο νόμου, όπως αναφέρεται στο σημείωμα, «επιλύεται οριστικά το θεμελιώδες πρόβλημα της νομικής προσωπικότητας της Ι.Μ. Σινά στην Ελλάδα».

«Πρόκειται για μια κρίσιμη τροποποίηση για την υλοποίηση της συνολικής πολιτικής της Κυβέρνησης για την ενδυνάμωση και υποστήριξη της Ορθοδοξίας στην Ανατολή», υπογραμμίζεται.

Επιπλέον, τονίζεται ότι καταργείται το νομοθετικό περιορισμοί για την αδειοδότηση χώρων λατρείας που ίσχυε από τη Μεταξική περίοδο, ενώ παράλληλα εξασφαλίζεται «η ακώλυτη εκγύμναση του ικαιώματος λατρείας όλων των θρησκευτικών κοινοτήτων και των μελών τους, μέσω της διαμόρφωσης ενός σύγχρονου, πλήρους και συνεκτικού νομοθετικού πλαισίου για τους χώρους λατρείας θρησκευτικών κοινοτήτων με ή χωρίς προσωπικότητα, πλην της κατ' άρθρο 3 του Συντάγματος Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού».

Επίσης, εξασφαλίζονται:

α) Η ενίσχυση των Ανώτατων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών και των Τμημάτων Θεολογικών Σχολών των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων με τη διευκόλυνση φοίτησης σε αυτά αλλοδαπών - αλλογενών φοιτητών.

β) Οι μπεκτασήδες - αλεβίτες μουσουλμάνοι Θράκης ως θρησκευτικό νομικό πρόσωπο του ν. 4301/2014.

γ) Η διευκόλυνση του κοινωφελούς έργου των εκκλησιαστικών ιδρυμάτων.

δ) Η ενδυνάμωση των Σχολών Μαθητείας Υποψηφίων Κληρικών (ΣΜΥΚ) και η διευκόλυνση της φοίτησης αλλοδαπών μαθητών στα Πρότυπα Εκκλησιαστικά Σχολεία.

Τέλος, αναγνωρίζεται η Εκκλησία της Σουηδίας στην Ελλάδα ως θρησκευτικό νομικό πρόσωπο του ν.4301/2014 (Α'223), περί της οργάνωσης της νομικής μορφής των θρησκευτικών κοινοτήτων και των ενώσεών τους στην Ελλάδα.